Краток преглед на регулативата на ЕУ во однос на онлајн дезинформации

Дезинформацијата предизвикува бројни штетни општествени последици, како на пример: нарушување на безбедноста; подривање на изборниот систем и процес; поттикнување недоверба во институциите; но, од правен аспект таа претставува директно нарушување на слободата на мислење и изразување – основно право втемелено во Повелбата за темелните права на Европската унија (Charter of Fundamental Rights of the European Union).

Препознавајќи дека борбата против дезинформирањето треба да е сеопфатна и на повеќе нивоа, Европската Комисија на крајот на 2017 година воспостави Експертска група која ќе го истражи овој феномен и ќе ја советува на темата. Групата составена од 39 експерти – претставници на медиуми, онлајн платформи, граѓанско општество и научни институции, помогна во воспоставување на клучните критериуми на кои ќе се базира идниот Кодекс на однесување (Code of Practice on Desinformation). Истовремено, Комисијата започна сеопфатен процес на јавна консултација преку онлајн прашалници, структуриран дијалог со засегнатите страни, како и анкета на Евробарометар – со којa беа анкетирани 26.500,00 индивидуи од 28 земји – членки. Од работата на Експертската група произлезе Извештај (Report of the independent High level Group on fake news and online disinformation) според кој, дезинформацијата како феномен ја надминува рамката на “лажни вести”, и е дефинирана како “секоја форма на лажна, неточна, или, на информација која доведува во заблуда, креирана, прикажана или промовирана за намерно да предизвика јавна штета, или заради добивка”.

Како резултат на целокупниот процес, во 2018 година е потпишан Кодекс на однесување во борбата против дезинформации (Code of Practice on Disinformation). Имено, претставници на онлајн платформи, најпопуларни социјални медиуми и рекламни агенции, своеволно го потпишаа Кодексот и за прв пат се подложија на сет од саморегулирачки стандарди во борба против дезинформирањето. Кодексот е насочен кон постигнување на целите утврдени во Комуникација на Комисијата од 26.04.2018 (The Communication “Tackling online disinformation: a European approach”). Тие цели имаат широк опфат – од транспарентност во политичкото рекламирање, до затворање на лажни профили/сметки и нивно демонетизирање во случај на дезинформации. Потписниците на Кодексот детално ги прикажаа своите планови во кои области ќе преземат мерки. Во тие мерки спаѓаат веќе споменатите за транспарентност при политичко рекламирање, но и едукација на пошироката јавност да алармира кога ќе наиде на дезинформации, да следи различни извори на информации, како и заложба на потписниците за промовирање на истражувачката активност во однос на информирањето.

Понатаму, од Кодексот произлегоа обврски за базични, месечни и годишни извештаи од секој потписник. А поконкретно, во првата половина на 2019 година, Европската Комисија таргетирано го следеше спроведувањето на обврските на неколку потписници (Facebooк, Google, Twitter), особено со оглед на изборите за Европскиот Парламент таа година.

За време на пробниот период од 12 месеци, Комисијата ја оценуваше ефективноста на Кодексот. Во септември 2020 е објавена оценката за ефективноста од имплементирањето на Кодексот и е утврдено дека е корисен инструмент, но и дека има некои недостатоци кои треба да се корегираат. Ова особено се однесува на соодветно мониторирање, појасни процедури, како и посеопфатни и попрецизни заложби и обврски од страна на потписниците.

Неизбежниот импакт кој го има пандемијата со Ковид 19 врз информирањето, односно дезинформирањето, ги поттикна институциите на ЕУ да објават Заедничка комуникација (Joint communication to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Tackling COVID-19 disinformation – Getting the facts right). Во неа се изложени мерките за понатамошна борба против дезинформирањето, преку подобрување на соработката и координацијата на земјите – членки, подобрување на постоечките механизми, соработка со граѓанскиот сектор, формирање посебен оддел во рамките на Системот за брзо алармирање, и други мерки.

Преку Европскиот акциски план за демократија (European Democracy Action Plan) и Правилникот за дигитални услуги (Digital Services Act), Европската Комисија има за цел да го подобри Кодексот, формирајќи поцврста рамка на обврски и поголема отчетност за сите потписници.

Во меѓувреме, Комисијата се залага дека пролетта 2021 ќе објави прирачник со цел за подобрување на постоечкиот Кодекс на однесување.

Оваа статија е поддржана од страна на Фондацијата Метаморфозис и Techsoup. Гледиштата изразени во оваа публикација се на авторот и не ги одразуваат секогаш гледиштата на Фондацијата Метаморфозис и Techsoup и C3I.

Текстот е преземен од: Cyber Security, Corporate Security and Crisis Management Initiative

Сподели:

28857
meta tim sliki-02.jpg

Биљана

Петропулос

Авторот е дипломиран правник со искуство во невладиниот сектор и член на C3I

Останати блог текстови

Форумот за управување со интернетот во Јапонија повика на заеднички напори во изградба на интернет што ги зајакнува сите луѓе

02.12.2023

Колумна за Форумот за управување со интернет во Кјото од Бардил Јашари, Извршен директор на фондацијата „Метаморфозис“ Форумот за управување со интернетот (IGF) е една од најважните платформи кога станува збор за интернет-политики. Под покровителство на Обединетите нации, форумот служи како годишна платформа, овозможувајќи им на најразлични засегнати чинители да дискутираат за тековни и идни […]

КАКO ДА СЕ (ПРЕ)ЖИВЕЕ ВО ОПШТЕСТВО ПРЕПЛАВЕНО СО ОМРАЗА НА ИНТЕРНЕТ?

14.11.2023

Слика од Freepik Еден од поголемите предизвици кога како квир активист(к)и се обидуваме да ја покренеме јавната свест и институционалната волја за нашите секојдневија е да се остане смирен, здрав, а и безбеден гледајќи директно во очи на енормното ширење на говор на омраза кон нас и нашите заедници. Изминатиот период како и секоја година […]

Говорот на омраза на интернет, особено кон жените, не се санкционира во земјава – Новинска агенција Мета.мк

13.11.2023

Во Северна Македонија, родово-базиран говор на омраза се среќава на социјалните мрежи, главно во коментарите и статусите на Фејсбук, особено во објавите на страниците на онлајн порталите. Најтаргетирани се жените, кои најчесто се на јавни функции, јавни лица, новинарки, инфлуенсерки, но и обични граѓани Фото илустрација: Порталб.мк Во Северна Македонија, случаите на говор на омраза […]

Одење по жица: Балансирање помеѓу слободен говор и говор на омраза

10.11.2023

Слободното изразување е суштинска основа на едно демократско општество. Неможноста на државата да го ограничи ова право, без „оправдана причина“, е показател за степенот на демократска зрелост на едно општество. Правото на слободно изразување е загарантирано со низа меѓународни правни акти, кои Северна Македонија ги има ратификувано, што значи дека ја презела обврската да го […]

“Вештачката интелигенција да превенира говор на омраза онлајн, но да не ја спречува слободата на говор” – Новинска агенција Мета.мк

10.11.2023

Во битката меѓу престапниците како креатори и вештачката интелигенција како превентивен механизам, од суштинско значење е да не настрада слободата на изразување Фото: cottonbro studio: https://www.pexels.com/photo/person-in-white-long-sleeve-shirt-using-macbook-air-5077038/ Моделите на вештачка интелигенција (ВИ) напредуваат и имаат можност да откријат говор на омраза онлајн, а со тоа превентивно да влијаат врз неговото ширење особено преку водечките социјални мрежи, […]

Секој министер се пофали и се сликаше за проектот „Една точка за услуги“, но тој никогаш не успеа - Мета.мк Новинска агенција

28.04.2023

Колаж од посетите на владините функционери во канцелариите „Една точка за услуги” / Фото: Државни институции Канцелариите „Една точка за услуги“ кои беа отворени во Скопје, Куманово, Охрид, Битола и во Тетово со цел граѓаните да му кажат „збогум“ на чекањето на шалтерите, ќе бидат затворени и на нивно место ќе бидат отворени 333 шалтери […]