Самитот за демократија дојде во вистинско време, сега е потребна акција

Она што е многу важно, за многу земји, но особено за нас кои живееме во балканските земји, каде што очекувањата и надежите од демократијата беа и се уште се големи, иако корупцијата и невладеењето на правото постепено ја нагризуваат оваа надеж, е дека овој Самит како платформа за глобален дијалог не треба да остане манифестација со многу убави ветувања и изјави.
Пишува Бардил Јашари, директор на Фондација за Интернет и општество, Метаморфозис, фотографија на Ванчо Џамбаски
Самит за демократија на претседателот Бајден што беше организиран онлајн на 9 и 10 декември очигледно беше итна потреба. Тој доаѓа во време кога демократијата, како во Македонија, така и во многу делови од светот, слабее и се соочува со сериозни предизвици како што се: нелегално прислушување и следење, автократски тенденции придружени со корупција, ограничувања на слободата и неизмерно влијание на социјалните мрежи. „Фридом хаус“ во последните 15 години по ред забележува пад на демократијата во светот, така што веројатно беше последниот момент кога демократскиот дел од светот требаше да ја потврди својата посветеност за заштита на фундаменталните вредности. Како таков, Самитот беше одлична можност да се разговара и да се истражат најдобрите начини за заедничко зајакнување на демократијата – од владите, државите, невладините организации итн.
Потребни се конкретни дела
Она што е многу важно, за многу земји, но особено за нас кои живееме во балканските земји, каде што очекувањата и надежите од демократијата беа и се уште се големи, иако корупцијата и невладеењето на правото постепено ја нагризуваат оваа надеж, е дека овој Самит како платформа за глобален дијалог не треба да остане манифестација со многу убави ветувања и изјави. Тој треба да создаде содржина со мерливо влијание и последователни конкретни дела, кои ќе придонесат за зајакнување и унапредување на демократијата. Ова е клучно затоа што тоа е единствениот начин да се покаже дека демократијата и демократските општества се подобри и можат да ги надминат автократските алтернативи во однос на успехот и благосостојбата на граѓаните – како што рече самиот претседател Бајден, во однос на целите на Самитот за демократија. Тоа значи да им се понуди на граѓаните можност за попросперитетен, побезбеден и мирен живот, притоа зачувувајќи ги граѓанските слободи и вредности на кои почива вистинската демократија.
Улогата на невладините организации
Аспирациите и искуствата на граѓанските организации треба суштински да се рефлектираат во овој дијалог и во последователните активности. Зајакнувањето на демократијата и борбата против авторитаризмот, борбата против корупцијата и промовирањето на почитувањето на човековите права бара иновативен пристап и вистинско партнерство меѓу претставниците на владите и невладините организации. Овој напор не може да се третира само како технички проект одвоен од потребите и спецификите на различните заедници со кои работиме. НВО-ата се добро позиционирани прецизно да ги идентификуваат овие потреби и предизвици, и во соработка со граѓаните и другите релевантни чинители од владата успешно да одговорат на нив. Само на тој начин може да се постигнат одржливи резултати и тие да ја носат својата демократска мисија до секој граѓанин, а особено да ги направат опипливи придобивките од едно демократско општество каде што се почитува владеењето на правото и човековите права. Истовремено, ваквиот пристап би овозможил развој и негување на демократски навики засновани на општествениот и културниот контекст на земјата каде што самите граѓани на државата ќе бидат носители, но и надгледници на демократските вредности. Иако актуелната влада во Македонија е поотворена и поподготвена за соработка и заеднички ангажман со граѓанските организации, она што и недостига се конкретни дела кои би ја вратиле довербата во владата, би ја конкретизирале борбата против корупцијата, а тоа директно би влијаело на зајакнување на демократијата воопшто. Владеењето на правото мора да ги надмине рамките на политичките партии и нивните политики, особено затоа што перцепцијата на граѓаните е дека не се само политичарите или администрацијата корумпирани, туку целиот систем на владеење на државата, почнувајќи од правосудниот систем.Кога шефовите на државите не успеваат да ги исполнат своите ветувања и не успеваат да ја претворат својата продемократска реторика во конкретни дела, невладините организации и медиумите се тие што критикуваат, сензибилизираат, нудат решенија и ги одбележуваат демократските вредности во обид да ги задржат државите во шините на демократијата. Често се случува тие да ги почувствуваат први нападите на автократските режими.Се надевам дека Самитот ќе биде настанот што ќе го означи почетокот на нов период кој ќе го забави и ќе го запре бранот на автократски тенденции и ќе ја потврди демократијата и вредностите што ги отелотворува како единствен соодветен модел за просперитет. Во спротивно, неуспехот да се постигнат конкретни резултати само ќе го засили впечатокот кај многу луѓе дека демократијата не функционира како што треба, со што јас не се согласувам. Но, ќе мора да го разбереме ова разочарување со оглед на повторените неуспеси во последните 30 години во нашата земја во борбата против корупцијата, организираниот криминал, недостигот од владеење на правото, дискриминацијата, селективната правда и многу други проблеми. Дополнително, ова ќе ги отежни нашите напори како граѓанско општество за унапредување на демократијата и човековите права. Уште полошо, оваа акумулирана фрустрација може да се канализира во погрешни антидемократски агенди и во исто време да се ослободи простор за популистичките политичари и демагозите.

Загриженоста на Кина

Кинеската влада е лута на Самитот за демократија организиран од американскиот претседател Џо Бајден. Оваа влада се обиде оваа загриженост да и го стави на знаење на целиот свет. Една недела пред самитот, таа набрзина го организираше својот Форум за демократија и објави документ (White paper) наречен „Кина: Демократија која функционира“, како и извештај со наслов „Состојбата на демократијата во САД“. Во исто време, овие активности беа придружени со многу написи, прес-конференции и објави на социјалните мрежи кои ја фалат моќта на кинеската „демократија“ и нејзината наводна супериорност над американската демократија.

Постојат многу причини за оваа загриженост. Пекинг гледа на Самитот за демократија како обид да се прикаже трката меѓу САД и Кина како пресметка меѓу две демократии, едната што Кина ја прифаќа и другата што ја отфрла. Кина инсистира на своето тврдење дека тие имаат „народна демократија“ која функционира подобро од демократијата на западните земји и дава подобри резултати за народот. Оваа тврдење е важен дел од амбицијата на Кина да се претстави како глобален лидер.

Прикажувањето на Кина како автократска земја не придонесува за оваа амбиција, и оттука произлегува и дел од нивната грижа. Но, она што Кина не сака да го разбере е дека демократијата, меѓу другото, подразбира и слободни избори, на кои победникот не се знае од почеток, и дека кинескиот модел што тие упорно го промовираат и нивниот обид за редефинирање на демократијата е во спротивност со основните демократски принципи.

Друга грижа за Кина беше учеството на Тајван на Самитот. За Кина ова е двоjно понижување, бидејќи покрај историскиот спор во кој Кина го смета Тајван за свој дел, тука е и самото учество на Тајван на настан на кој Кина не беше поканета. Со тоа, администрацијата на претседателот Бајден јасно стави до знаење дека САД и нејзините сојузници го поддржува просперитетот и безбедноста на Тајван.

Значи, од кинеска гледна точка, Самитот е иницијатива која има за цел да го забави и намали кинеското влијание во светот. Овој пат бројот на вклучени држави е многу голем, факт што го прави Самитот за демократија да изгледа помоќен во очите на кинеската влада и се сфаќа како обид да се зајакне расположението против Кина и да се формира „антикинеска коалиција„ во светот.

Соработка и против невоени напади

САД треба да ги зајакнат демократските институции во својата земја, кои истотака претрпеа удари во последните години, за да го вратат својот имиџ како земја пример role-model за целиот свет, како што било и останува за нас на Балканот, а во исто време да соработува со другите демократски земји поддржувајќи ги кревките демократии, не само на Балканот, туку и во другите земји. Земји кои се повеќе се жртви на разни невоени напади: сајбер напади, лажни вести, разни кампањи за дезинформации, мешање во изборите – кои имаат за цел да се урне довербата во демократијата и да се разбијат институциите. Тоа ја прави критична соработката во областа на технологијата, која денес е во центарот на економскиот, воениот, идеолошкиот и геополитичкиот натпревар меѓу демократските и автократските земји. Поддршката на балканските земји на полето на „сајбер безбедноста“ е витален дел од напорите за заштита на демократијата.

Самитот за демократија може да биде добра појдовна точка и вреден потфат во овој поглед. Тој претставува извонредна можност за сите демократи ширум светот и оние кои веруваат во демократијата – предводени од САД, да излезат заедно со конкретни активности против растечките тенденции на авторитаризмот и неговите напади врз демократијата и бранителите на демократските вредности.

Сподели:

32257
meta tim sliki-02.jpg

Bardhyl

Jashari

Drejtor i Fondacionit për internet dhe shoqëri “Metamorphosis”

Останати блог текстови

Д-р Сем Пауер: Парите во политиката се како вода, течат неконтролирано

03.12.2024

Парите во политиката се како вода, течат неконтролирано, можете да поставите брани, но тие ќе најдат пат околу браните и ќе дотечат онаму каде што нема препреки. Слично е и со парите за интернет порталите во изборните кампањи, поточно ако не е регулирано има проблем. Не постои држава навистина, каде било, која има контрола, дали […]

Пари за портали во изборна кампања – не се знае кој пишува, ама се знае кој плаќа

07.11.2024

Во второто истражување ја објавуваме базата на податоци со сите 150 интернет портали кои добиле државни пари од парламентарните избори, заедно со податоците за тоа која коалиција дала пари на секој од нив поединечно Фото: Колаж, Мета.мк Од вкупно 150 интернет портали кои добиле државни пари за рекламирање на партиските коалиции за парламентарните избори во […]

Ниско присуство на жените во медиумското покривање на парламентарните избори

30.10.2024

Присутноста на жените и родовите прашања во медиумското известување и во платеното политичко рекламирање за време на овогодишните парламентарни избори беа темите дискутирани на панел-дискусијата водена од Билјана Бејкова и Татјана Богусевич, во рамки на конференцијата „Пари, медиуми и избори во Северна Македонија“. Според најновото истражување на Фондација Метаморфозис, во коe беше спроведен мониторинг на […]

Истражување на Метаморфозис: Колку повеќе државни пари за порталите од една коалиција, толку помала непристрасност

30.10.2024

Распределбата на рекламните банери произлезе дека е политички мотивирана, и во одредени случаи партиите даваа предност на информативните интернет портали кои нудеа позитивно уредничко покривање на кампањата. Тоа укажува на стратешки пристап на партиите во насока на подобрување на нивната видливост и влијание врз јавната перцепција преку поволни медиумски написи, се вели во истражувањето на […]

„Пари, медиуми и избори“: Се бараат итни промени во Изборниот законик и надзор врз буџетските пари во порталите

30.10.2024

Итни промени во Изборниот законик пред локалните избори догодина, надзор и контрола врз онлајн порталите кои добиваат буџетски пари за рекламирање на политичките партии за изборите и укинување на платеното политичко рекламирање од буџетот на државата. Ова накратко беа клучните поенти и предлози на надлежните од Државниот завод за ревизија (ДЗР), Државната комисија за спречување […]

Истражувањето за дезинформациите и граѓанското општество ги потенцира големите демократски предизвици низ Европа

05.09.2024

TechSoup, преку својата програма за дигитален активизам, објави четири сеопфатни извештаи за регионално мапирање кои ги осветлуваат критичките предизвици и итните потреби на граѓанските организации низ Европа. Развиени со заеднички напори преку мрежата на партнери на TechSoup низ Централна и Источна Европа, овие извештаи обезбедуваат детален преглед на итните прашања со кои се соочуваат граѓанските […]