Проектот CRISP има за цел да ги заштити правата на децата на интернет и да овозможи сигурен и безбеден пристап до интернет, заштита на нивната приватност и приватноста и безбедноста на нивните семејства. Мрежа од 12 НВОи распоредени на различни географски локации работат на подигнување на свеста и изградба на капацитетот во основните и средните училишта во Република Македонија. Се одржуваат предавања и обуки за децата, родителите, наставниците и јавноста врз основа на специјално подготвени едукативни ресурси на македонски и албански јазик.
Политички контекст
Во Република Македонија се случуваат големи инвестиции во креирањето на ИКТ инфраструктурата на основните и средните училишта, вклучувајќи масовно купување компјутерски системи за училниците и обезбедување пристап до интернет. Повеќето училишта веќе имаат барем една училница со вакви услови. Меѓутоа, Владата сѐ уште нема иницирано промени во наставната програма на училиштата што ќе овозможат градење капацитети и образовна употреба на поставената технологија. Проектот ја идентификува и адресира потребата за градење капацитети на главните групи засегнати страни во областа на безбедноста и заштитата на човековите права на интернет, врз основа на меѓународните договори за правата на децата и во согласност со релевантните македонски закони. Регулаторниот акт (Нацрт -правилник за закон за малолетничка публика за проблеми што можат да му наштетат на менталниот и моралниот развој на малолетниците), врз основа на Законот за радиодифузија, исто така, влијаеше врз планирањето на проектот. Министерството за образование и наука на Република Македонија (www.mon.gov.mk) и Бирото за развој на образованието дадоа поддршка за проектот, дозволувајќи им на активностите да се одвиваат во рамките на јавните училишта. Некои општини, како Велес и Кисела Вода (Скопје) обезбедија дополнителна поддршка за проектот преку подобрување на комуникацијата со локалните училишта и локалните заедници.
Корисници и целни групи
Ученици од основно и средно училиште во различни региони на Република Македонија кои учат на македонски и албански јазик; родители или старатели кои генерално имаат многу ниска свест за предностите и недостатоците на интернетот; наставници – кои имаат малку знаење за тоа како функционира интернетот. Вклучувањето на невладиниот сектор: НВО кои работат во областа на човековите права и сакаат да ја прошират областа на своето дејствување; новинарите генерално имаат потреба од повеќе знаења за заштита на приватноста и авторските права на интернет, бидејќи тоа сѐ уште недостасува во нивното формално образование.
Опис на начинот на спроведување на иницијативата
Проектот беше инициран од Фондацијата Метаморфозис (www.metamorphosis.org.mk), а мрежата вклучува невладини организации кои веќе работат на промоција и заштита на правата на децата во нивните заедници, во соработка со Првата детска амбасада во светот – Меѓаши (www.medjashi.org.mk) и Дирекцијата за заштита на личните податоци на Република Македонија (www.dzlp.mk). CRISP е кофинансиран од Европската иницијатива за демократија и човекови права (EIDHR) и Метаморфозис. Проектот опфаќа неколку фази: прва фаза – создавање ресурси (ИКТ водич, флаери, Детски документ за правата на интернет и веб -страници) на локални јазици (македонски и албански), како и формирање мрежа на невладини организации кои работат на заштита на правата на децата. Втора фаза: обука и запознавање на членовите на НВО-мрежата со ова прашање (детски права на интернет) и квалификација за едукација на деца, родители и наставници во основните и средните училишта низ Македонија. Трета фаза: членови на НВО-мрежата спроведуваат едукација преку специјално дизајнирани и организирани презентации во основните и средните училишта, како и дистрибуција на материјалите за време на презентациите. Истражување и евалуација: основно и последователно истражување што опфаќа употреба на интернет и перцепции за безбедноста и приватноста на целните групи.
ИКТ решение
Сите ресурси се достапни во дигитален формат на веб -страницата на проектот, која содржи верзија на македонски (www.bezbednonainternet.org.mk) и албански (www.internetisigurt.org.mk) јазик. Веб-страницата исто така презентира вести за безбедноста на децата, соопштенија и извештаи за проектните активности. Порталот користи бесплатен и софтвер со отворен код (FOSS), Joomla CMS со документите и галериските модули. Копии од печатени публикации се чуваат во PDF формат, а OpenOffice.org се користи за подготовка на дел од документите. За графички дизајн на публикациите се користеа сопственички апликации за ДТП.
Избор на технологија: Софтвер со отворен код
Главни резултати, придобивки и влијанија
Проектните активности опфатија 50 основни и 20 средни училишта во 12 градови и 7 села во Република Македонија, со учество на 8482 ученици, 1170 наставници и 1138 родители. Веб -страницата има над 9.300 посети во текот на првите 10 месеци од работењето.
Враќање на инвестицијата
Враќање на инвестицијата: Не се применува / Не е достапно
Споделување на проектот
Проектот е претставен и споделен во: * македонски медиуми (најмалку 20 написи, интервјуа и вести во македонските печатени медиуми, ТВ и радио), и на * Конференцијата за регулирање на слободно изразување на интернет во Белград, Србија ( 8-9 септември 2008 година); * Источноевропска конференција: Информатичко општество и неговото влијание врз младинските медиуми во организација на ФЕЈС Македонија (12-13 септември 2008 година) во Скопје, Македонија; * Четврта меѓународна конференција е-Општество.Мк: ИКТ во образованието (www.e-society.mk, 10 декември 2008 година) во Скопје, Македонија.
Научени лекции
- Лекција 1 – Недостатокот на информации за безбедноста и правата на децата на интернет беше потврден. Формалниот образовен систем мора да го вклучи овој тип на содржина во редовната наставна програма со цел да им обезбеди шанса на учениците што користат интернет.
- Лекција 2 – Целните групи реагираа позитивно на дистрибуција и употреба на печатени публикации, бидејќи многу од нив сѐ уште не се запознаени со интернетот и честопати им е поудобно да читаат од хартија отколку од веб -страница.
- Лекција 3 – Креирање мрежа на НВО кои треба да работат со националната и локалната власт и образовните институции е сложена задача која бара значително планирање, внимание на деталите и флексибилност.
Опсег: Национален
Период на имплементација: октомври 2007 – ноември 2008 година
