Sot, në kuadër të projektit “Rritja e Pjesëmarrjes Qytetare në Agjendën Digjitale – ICEDA”, i bashkë-financuar nga Bashkimi Evropian, Fondacioni Metamorfozis zhvilloi ngjarjen Dialogje për Agjendën Digjitale: Gjithçka që keni dashur të dini për inteligjencën artificiale, kushtuar zbërthimit të miteve në lidhje me inteligjencën artificiale, me qëllim të përmirësimit të njjohurive dhe ngritjes së vetëdijes tek qytetarët për përfitimet e përdorimi i saj në fusha të ndryshme shoqërore. Ngjarja mblodhi mbi 300 pjesëmarrës përmes kanalit ZOOM dhe transmetimit të drejtpërdrejtë në Facebook, dhe atë mund ta shikoni në videon më poshtë.
Video incizimi nga transmetimi i drejtpërdrejtë në “Facebook”
Teksti në vazhdim është marrë plotësisht nga agjencia e lajmeve Meta.mk, kurse teksti origjinal mund të lexohet këtu.
Nuk duhet të kemi frikë se inteligjenca artificiale (IA) mund ta zëvendësojë plotësisht njeriun, sepse ajo mund të jetë vetëm një mjet që do t’ia bëjë më të lehta disa gjëra njeriut. Ashtu siç të gjithë ne tani përdorim kompjuterin dhe ai na ndihmon, ashtu edhe IA mund të jetë një mjet për të qenë më të mirë. Për shembull, nga mjekët, ata që do ta përdorin atë si mjet do të përparojnë. Mësimdhënësve mund t’u ndihmojë në disa aspekte, ashtu si e-ditari tani. Por, si shoqëri nuk duhet të kemi frikë se AI do të marrë përsipër gjithçka, sepse nuk ka algoritme të tilla që do ta bënin këtë.
Këtë pikëpamje për inteligjencën artificiale (IA) e shprehu Hristijan Gjoreski, asistent profesor i inteligjencës artificiale dhe mësimit të makinës në Fakultetin për Elektroteknikë dhe Teknologji Informatike – FETI dhe drejtor ekzekutiv i “Aidea Lab” në diskutimin e sotëm online mbi inteligjencën artificiale. Diskutimi “Gjithçka që keni dashur të dini për inteligjencën artificiale”, që u zhvillua në platformën Zoom dhe u transmetua drejtpërdrejt eddhe në “Facebook”, është pjesë e Dialogjeve për Agjendën Digjitale, të cilat i organizon Fondacioni Metamorfozis në kuadër të projektit “Rritja e Pjesëmarrjes Qytetare në Agjendën Digjitale – ICEDA”, të bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian.
Përveç Gjoreskit, për frikën e njerëzve nga inteligjenca artificiale, por edhe për rreziqet dhe përfitimet nga ky mjet, si dhe për keqpërdorimet e mundshme të saj, para së gjithash nga ana e njerëzve ose kompanive me interesa fitimprurëse, folën edhe Ivana Stankoviq, këshilltare në Fondin për Inovacion dhe Zhvillim Teknologjik (FIZhT) dhe koordinatore e grupit të punës për Strategjinë Kombëtare për Inteligjencën Artificiale, pastaj, si përfaqësues të “Semos Edukacija” dhe Ilija Mitrov, inxhinier i softuerit dhe praktikues në fushën e inteligjencës artificiale dhe trajner në Akademinë për Inteligjencë Artificiale, Marko Serafimovski, menaxher në “Semos Edukacija”, si dhe Bardhyl Jashari, Drejtor Ekzekutiv i Fondacionit për Internet dhe Shoqëri “Metamorfozis” dhe anëtar i Këshillit Kombëtar për Shoqërinë Informatike të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Nëse merren masat e duhura dhe punohet për krijimin e kuadrove, vendi mund të përfshihet shumë shpejt në trendet globale në IA dhe kështu të sjellë para të huaja, të stimulohen profesionistët që mund të punojnë këtu për klientët e huaj.
“Ne jemi një vend në zhvillim ku ka njerëz të zgjuar që mund të punojnë në zhvillimin e zgjidhjeve për çdo kompani botërore. Një zgjidhje që do të përdorej nga vendet serioze … Kjo industri, bota, do të presin zgjidhje të tilla”, tha Marko Serafimovski nga “Semos Edukacija”.
Siç u theksua më vonë në diskutim, vendi megjithatë nuk është shumë prapa, sepse ka kuadro në universitete dhe studentë të interesuar, dhe tani 5-6 kompani po punojnë në zgjidhje në fushën e IA-së.
Edhe pse shumica e publikut është ende e fiksuar me inteligjencën artificiale (IA), e madje ka frikë se kompjuterët dhe robotët mund të pushtojnë botën në të ardhmen, realisht pak dihet se inteligjenca artificiale është tashmë mjaft e përhapur në jetën tonë.
Pothuajse të gjithë janë shumë të ekspozuar ndaj inteligjencës artificiale
Rrjetet sociale, YouTube, por edhe aplikacionet e celularëve tashmë kanë algoritme të IA-së.
“Kur hapim laptop, çdo motor kërkimi në internet, për shembull, ka AI, që mëson nga ajo që kemi kërkuar, kështu që nëse dy njerëz të ndryshëm kërkojnë të njëjtën gjë në Google, ata do të marrin rezultate të ndryshme në varësi të asaj që ka mësuar algoritmi për përdoruesin. “Çdo klikim, pëlqim, aktivitet, regjistrohet dhe në varësi prej kësaj, na ofrohet përmbajtja” – shpjegoi Ivana Stankoviq nga FIZhT.
Rrjetet sociale e përdorin gjerësisht IA-në, dhe për këtë arsye ekziston frika se të dhënat që ato i mbledhin për mësimin e makinës, gjegjësisht për të përmirësuar IA-në, mund të keqpërdoren dhe mund të shkelet privatësia. Kjo është arsyeja pse po merren masa, siç janë përpjekjet e BE-së për ta rregulluar këtë fushë në mënyrë që ajo të jetë etike, shpjegoi Gjoreski.
“Le të mos ketë frikë, ka nisma të mëdha të BE-së për ta bërë atë etike, ja për shembull, për atë që e kam kërkuar. “Për momentin, në një farë mase, kemi një praktikë të drejtë se si përdoren ato të dhëna” – tha ai.
Gjoreski vuri në dukje një rrezik tjetër nga inteligjenca artificiale. Gjegjësisht, siç shpjegoi ai, nëse shikoni një video në YouTube, AI e YouTube sheh atë që ju intereson, kështu që ju sugjeron video të ngjashme, kështu që mund të ndodhë ndonjëherë për shkak të kësaj të zhyteni në përmbajtje që në fillim të shikimit mund të mos i keni perceptuar, si p.sh. dezinformata dhe teori konspirative.
“Ekziston rreziku për të hyrë në një” flluskë bindjeje”, gjegjësisht, nëse filloj të shikoj video me teori konspirative, algoritmi do ta shohë këtë dhe do të më sugjerojë përmbajtje të tillë. Në këtë mënyrë lehtë mund të futeni në “flluskën” e teorive të konsipracionit. Ky është një nga problemet më të mëdha që kemi,” shpjegoi Gjoreski.
Edhe privatësia është në rrezik
Në ngjarje u theksua veçanërisht nevoja për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe privatësisë, si dhe për të rregulluar transparencën e punës në fushën e IA-së, për të shmangur rrezikun e shkeljeve të të drejtave të njeriut, por edhe keqpërdorimit të IA-sl nga institucionet, kompanitë apo individët.
Rreziqet e keqpërdorimit të IA-së duhet të parashikohen dhe të reagohet me kohë, në mënyrë që të mos shkelen të drejtat që të mund t’i shfrytëzojmë përfitimet e saj, por edhe të jemi të mbrojtur, tha Drejtori i Fondacionit Metamorfozis, Bardhyl Jashari.
“Jetojmë në një botë ku shumë të dhëna ndahen. Nga mënyra se si hamë, çfarë na pëlqen, për kë bëjmë tifo, çfarë shikojmë në TV dhe jo gjithmonë e dimë se si përdoren ato të dhëna. Prandaj, është e rëndësishme të rregullohet se si do të përdoret AI-ja për të sjellë gjëra të mira në jetën dhe mjedisin tonë. Sfidat më të mëdha janë privatësia, e cila është thelbësore për të jetuar me dinjitet. Prandaj, është e nevojshme transparenca e algoritmeve që përdoren… Është i nevojshëm diversiteti dhe përfshirja e sa më shumë njerëzve, të cilët nuk është e thënë të jenë inxhinierë, por vetëm për të dhënë kontribut në mënyrë që ato sisteme të mos marrin vendime të gabuara dhe të jenë diskriminuese”, tha Jashari.
Në Maqedoninë e Veriut, tashmë janë duke u ndërmarrë hapat fillestarë për të përcaktuar mundësitë për zhvillimin e IA-së, si dhe për të gjetur zgjidhje për të parandaluar keqpërdorimet. Muajin e ardhshëm duhet të mbahet një takim i grupit të punës për Strategjinë Kombëtare për Inteligjencën Artificiale, në të cilin, përveç qeverisë, do të marrin pjesë edhe ekspertë dhe sektori joqeveritar. Strategjia pritet jo vetëm të përcaktojë se çfarë duhet bërë për të shfrytëzuar të gjitha përfitimet e IA-së dhe për të tërhequr para të huaja, por gjithashtu edhe për të bërë me dije miratimin e rregulloreve të përshtatshme që do të parandalonin keqpërdorimet.
