“Nevojitet më shumë angazhim nga të gjitha institucionet shtetërore për të shfrytëzuar potencialin e plotë të e-portalit. Kriza COVID-19 ka vërtetuar rëndësinë e digjitalizimit të administratës publike dhe forcimin e ofrimit të shërbimeve online për qytetarët dhe bizneset përmes e-portalit”, kjo ishte porosia në raportin e Komisionit Evropian të publikuar në 6 tetor të vitit 2020, në lidhje me përdorimin e platformës nacionale “Uslugi (shërbime)”. Kjo platformë në Maqedoninë e Veriut funksionon prej vitit 2019-të, u mundëson qytetarëve që në një vend t’i marrin të gjitha informatat e shërbimeve publike në formë elektronike, por edhe të aplikojnë dhe marrin dokumente të caktuara. Qëllimi i këtij portali është që të jetë pika e vetme e komunikimit të qytetarëve me administratën, shkruan Portalb.mk.

Informatat në këtë portal qytetarët mund t’i gjejnë në disa mënyra, sipas ngjarjeve jetësore, sipas kategorisë nënkategorisë, alfabetit, autoritetit kompetent, por edhe sipas mjetit të kërkimit.

"Uslugi.gov.mk" - portali për shërbime elektronike
“Uslugi.gov.mk” – portali për shërbime elektronike

Të dhëna ka për dokumente personale, shëndetësi, transport dhe mjedis jetësor, arsim dhe shkencë, kulturë, sport, rekreacion, punësim, gjyqësor udhëtim, tatim, pensionim, foshnje të lindur, martesë/shkurorëzim etj.

Megjithatë, ajo çfarë mund të shihet në këtë portal është se shumicën e shërbimeve nuk i ofron të plota, në fakt nuk mund të merren në ueb-faqe, por e njëjta vetëm të informon se ku mund ta gjesh.

Borçe Davitkovski, kryetari në dorëheqje i Komisionit ad-hoc për zbardhjen e ngjarjeve të 24 dhjetorit
Borçe Davitkovski

“Portali faktikisht më shumë ju udhëzon në mënyrë informative se sa në mënyrë elektronike t’ua mbarojë shërbimin. Do t’ju tregojë aty mund ta gjeni këtë e atë, por në fund do të duhet që vetë të shkoni të luteni prej në sporteli në sportel”, thotë për Portalb.mk, profesori universitar Borçe Davitkovski.

Të njëjtën e tregon dhe analiza e Qendrës për Menaxhim me Ndryshimet ku 68% e të anketuarve janë përgjigjur se nuk i marrin të plota shërbimet nga portali, ndërkaq 32% janë përgjigjur se i marrin të plota.

Në të njëjtë analizë është hulumtuar edhe niveli i shërbimeve elektronike më të frekuentuara nga qytetarët dhe të njëjtat janë vlerësuar me nota prej në 0 që është vlerësimi më negativ, deri në 5 që është vlerësimi më pozitiv. Megjithatë, notën 5, madje as 4 dhe as 3 nuk ka mundur ta marrë asnjëri prej shërbimeve të hulumtuara, pasi që të njëjtat nuk i kanë përmbushur kriteret dhe janë vlerësuar vetëm me notat 0, 1 dhe 2.

Iskra Bellçeva-Ristovska, koordinatore programi në Qendrën për Menaxhim me Kriza thotë se portali duhet që të përditësohet dhe avancohet.

Iskra Bellçeva-Ristovska
Iskra Bellçeva-Ristovska

“Ka hapësirë për përmirësim. Pasi që të tentoni të merrni ndonjë shërbim elektronik, portali do të ju ridestinojë në një ueb-faqe tjetër të ndonjë institucioni kompetent, që nuk është poenta e këtij portali për shërbime. Në disa ueb-faqe ku do të ridestinoheni, është e mundur që të ju kërkojë sërish regjistrim, që gjithashtu nuk është në pajtueshmëri me parimin e kërkuar “single sign-in”, që e ul efikasitetin e portalit”, thotë Bellçeva-Ristovska.

Ajo pret që numri i shërbimeve elektronike të rritet.

“Në shekullin XXI kur një pjesë e madhe e jetës na zhvillohet nëpërmjet pajisjeve elektronike, presim edhe shumë shërbime t’i marrim në atë mënyrë. Pandemia për shkak KOVID-19 dhe domosdoshmëria për mbrojtjen e shëndetit edhe më shumë e rrit nevojën për përdorimin e shërbimeve elektronike, gjegjësisht qytetarët të mos munden të shkojnë nëpër sportele me shumë persona që “të marrin frymë në fyt”, shton për Portalb.mk, Bellçeva-Ristovska.

Shpëtim Latifi
Shpëtim Latifi

Nga Ministria e Shoqërisë Informatike premtojnë se portali do të sendërtohet, me atë që një pjesë e shërbimeve aktuale veçmë janë të identifikuar si jofunksionale.

“Çdo shërbim i cili nuk është funksional duhet të rregullohet deri në marrjen e shërbimit, ose do të duhet të hiqet nga i njëjti derisa i njëjti të jetë plotësisht funksional. Mund të premtoj që portali nacional i shërbimeve elektronike do të ketë përmirësim si nga cilësia, po ashtu edhe nga kuantiteti i shërbimeve. Do të bëja apel edhe deri te qytetarët që për çdo shërbim që u duhet, para se te drejtohen deri te institucionet përkatëse, të kontrollojnë nëse ky shërbim tanimë është te portali dhe i njëjti mund të merret shumë shpejt dhe nga shtëpia “, thotë Shpëtim Latifi nga MSHIA.

Përveç shërbimeve në portal, qytetarët mund të paguajnë fatura të rrymës, ujit dhe telefonit nëpërmjet sistemeve elektronike. Po ashtu, në RMV ekzistojnë edhe e-shitore, të cilat ofrojnë shërbime dhe produkte të cilat mund të merren në formë elektronike.

Qytetarët kanë pajisje por janë të painformuar për shërbimet elektronike

Sipas një analize Misionit të OSBE-së në Shkup në partneritet me Agjencinë për Shërbime Mediatike Audio dhe Audiovizuale (ASHMAA), e cila u publikua në shtator të vitit 2019-të, shumica e amvisërive në Maqedoninë e Veriut kanë pajisje elektronike e cila u siguron qasje në internet (83,4%), ndërkaq 72% e të anketuarve janë përgjigjur se i shfrytëzojnë telefonat e tyre të mençur çdo ditë, ose gati çdo ditë. Ne lidhje me shkathtësitë e Teknologjisë së Informacionit dhe Komunikimit (TIK), shumica e të anketuarve kanë thënë se kanë më tepër shkathtësi për të komunikuar në rrjetet sociale (64,9%). Analiza tregon se shumica e përdorin Facebook-un (79,1%), Youtube-n (65,7%) dhe Instagram-in (47,7%) dhe i përdorin rrjetet sociale për të biseduar, dëgjuar muzikë, ndjekje të përmbajtjeve informative, e-postë, kërkime për punën e tyre ose studimet.

Vetëm 6,1% e të anketuarve e shfrytëzojnë e-bankën në ditë ose disa herë në javë dhe 5% publikojnë ose shpërndajnë përmbajtje që vetë e kanë krijuar.

Ana Pavllovska-Daneva
Ana Pavllovska-Daneva

Sipas këtyre të dhënave, qytetarët e Maqedonisë së Veriut i kanë kushtet për përdorimin e shërbimeve elektronike sepse kanë pajisje me të cilat do të vinin deri te të njëjta.

“Justifikimet se qytetarët në vendin tonë janë të dobët, mungesa e kompjuterëve, etj., për mua janë të paqëndrueshme dhe paushalle. Njerëzit që vërtet nuk kanë do të pranojnë ndihmë të caktuar shtetërore, kupona etj., por shumica e qytetarëve tanë kanë celular. Ato janë të mjaftueshme për të arritur një nivel të caktuar të komunikimit me shërbimet publike. Merrni, për shembull, pagesën për parkim me telefon. Ose, paraqitja elektronike vjetore e tatimeve të DAP dhe vendimet elektronike të tatimeve. Gjithçka është digjitale dhe të gjithë qytetarët u mësuan të përdorin këto shërbime të DAP në mënyrë elektronike, por edhe të kryejnë detyrimet e tyre në mënyrë elektronike”, thotë profesoresha universitare Ana Pavllovska-Daneva.

Avokati i Popullit Ixhet Memeti
Avokati i Popullit, Ixhet Memeti

Avokati i Popullit, Ixhet Memeti thotë për Portalb.mk se qytetarët duhet të informohen më shumë për shërbimet që janë në dizpozicion.

“Qytetarët nuk janë sa duhet të informuar. Duhet të ketë promovim të mëtejshëm që qytetarët të kenë informata apo të dinë se si t’i kërkojnë shërbimet. Qytetarët hasin në probleme për marrjen e shërbimeve pasi që nuk mund t’i marrin në kohë informatat e mjaftueshme edhe pse sistemi duhet t’ua mundësojë. Ka qytetarë që aplikojnë, edhe pse atje shkruhet se qytetari duhet në afat të caktuar ta merr dokumentacionin, nuk arrin ta merr”, thotë Memeti duke paralajmëruar se vitin e ardhshëm, do të paraqesin konstatimet tyre dhe vërejtjet se si duhet të avancohet ky sistem.

Të njëjtën e konstaton edhe raporti i projektit “ICEDA”“Metamorfozis”, në të cilën thuhet se ka mungesë të promovimit të portalit nacional për shërbime elektronike.

“Gjetjet tona tregojnë se promovimi i shërbimit në rrjetet sociale dhe nëpërmjet TV reklamave nuk është e mjaftueshme dhe se është e nevojshme të ketë promovim më të gjerë në të gjitha aspektet e digjitalizimit 75,3% e organizatave civile nuk pajtohen se qytetarët janë mjaftueshëm të vetëdijshëm për mundësinë e shfrytëzimit të shërbimeve elektronike”, thuhet në raport.

Nga Ministria e Shoqërisë Informatike paralajmërojnë se do të ketë fushatë nëpërmjet së cilës do të përmirësohet infrastruktura optike, shërbimet elektronike, por edhe do të edukohen të gjitha gjeneratat.

“Fushata do të jetë më e gjerë dhe nga më shumë partnerë, jo vetëm nga ministria jonë. Pra, çdo institucion që ofron shërbime elektronike në portalin tonë, do të bëjë fushatë për informim të qytetarëve për shërbimet që ata ofrojnë. Kjo fushatë duhet të komplementohet edhe me zhvillimin e shkathtësive digjitale të popullatës, për të kompletuar figurën e plotë. Për çdo shërbim të ri që do të lëshohet në funksion, ne planifikojmë edhe promovim publik, me çka edhe njëherë do të informohet publiku për mënyrën e marrjes së shërbimit. Digjitalizimi i shoqërisë sonë do të realizohet duke përmirësuar infrastrukturën optike, shërbimet elektronike dhe edukimin e të gjitha gjeneratave, qoftë përmes arsimit formal apo trajnimeve joformale për shkathtësi digjitale”, thotë Shpëtim Latifi nga MSHIA.

Hulumtimi është në 4 pjesë

Vazhdon…

Kjo storje hulumtuese u përgatit si pjesë e projektit “Rritja e Pjesëmarrjes së Qytetarëve në Agjendën Digjitale – ICEDA”, i bashkë-financuar nga Bashkimi Evropian dhe i zbatuar nga Fondacioni Metamorfozis (Maqedonia e Veriut), Akademia për e-Qeverisje (Estoni), Lëvizja Mjaft! (Shqipëri), CRTA – Qendra për Hulumtim, Transparencë dhe Llogaridhënie (Serbi), OJQ-ja 35 mm (Mali i Zi) dhe Të dhënat e hapura Kosovë – Open Data Kosovo (Kosovë).

Kjo storje hulumtuese është përgatitur me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian. Përmbajtja e kësaj storje hulumtuese është përgjegjësi e vetme e Fondacionit Metamorfozis dhe e autorit dhe në asnjë mënyrë nuk i pasqyrojnë qëndrimet e Bashkimit Evropian.

Ndaje: