Transformimi digjital: të mësosh të jetosh me ndryshimin

Foto nga Gerd Altman nga Pixabay

Kriza aktuale e Kovid-19 ka pasur një ndikim të madh në detyrimin e qeverive dhe bizneseve në të gjithë botën që të përshpejtojnë zbatimin e zgjidhjeve të ndryshme digjitale. Sipas Anketës globale të vendimmarrësve të McKinsey të publikuar në tetor 2020, pandemia e përshpejtoi miratimin e teknologjive të reja për tre deri në katër vjet. Termi transformim digjital është bërë fjala më e përdorur, pasi teknologjitë digjitale po vendosin vazhdimisht kërkesa dhe sfida të reja për shoqëritë.

Ekspertë të shumtë e theksojnë çështjen e keqkuptimit të konceptit, pra që në vend të teknologjisë, rrënja e transformimit digjital është në mënyrën e të menduarit dhe ndryshimet në sjelljen njerëzore. Publiku i gjerë pa dyshim do të duhet ta përqafojë kulturën e ndërtuar rreth të dhënave dhe përdorimin e mjeteve dhe zgjidhjeve të reja të ofruara nga përparimet teknologjike. Është e nevojshme të ndryshohet mënyra e të menduarit, e punës dhe e përdorimit të të dhënave. Përndryshe, transformimi digjital siguron shumë përfitime, të tilla si shpenzimi më pak kohë, para dhe burime të tjera. Këto janë vetëm disa nga argumentet për përparimin e përshpejtuar digjital që nuk mund të shmanget më.

Kur bëhet fjalë për Ballkanin Perëndimor, transformimi digjital ende mbetet prapa në shumë aspekte. Sipas Sondazhit mbi situatën bazë për zhvillimin e e-qeverisë dhe edukimit digjital në vendet e synuara të Ballkanit Perëndimor 2020, vendet janë me vonesë në harmonizimin e akteve ligjore, por mbeten edhe më shumë prapa në zbatimin e inovacioneve. Përkundrazi, përmirësimi i kushteve për zbatimin e Agjendës Digjitale (një iniciativë e nisur nga Bashkimi Evropian në vitin 2018) është një shans për vendet në rajon për t’u përballur me sfida të ndryshme strukturore, duke rritur transparencën, hapjen dhe bashkëpunimin ndërrajonal.

Një nga pyetjet që lind nga keqkuptimi se vetëm prezantimi i tendencave të fundit në teknologji sjell transformim digjtal është hendeku midis gatishmërisë dhe aftësive për t’i përfshirë ato teknologji, si në sektorin publik ashtu edhe në atë të biznesit. Për më tepër, sisteme të fuqishme si arsimi mungojnë në plotësimin e këtyre boshllëqeve. Sigurimi i njohurive mbi përdorimin e teknologjisë dhe mundësitë për të krijuar zgjidhje të zgjuara dhe novatore është një mënyrë për të angazhuar komunitetet për të krijuar mjedise të transformuara në mënyrë digjitale.

Menaxhimi i suksesshëm i ndryshimeve

Transformimi është një fjalë kyçe në procesin e lidhur me përparimin e mëtejshëm digjital. Prandaj, është e rëndësishme të theksohet se një parakusht për çdo transformim është që qëllimi të kuptohet nga të gjithë aktorët.

Të mësosh se si të menaxhosh ndryshimet e dukshme gjatë procesit të transformimit është një nga aftësitë kryesore që duhet marrë parasysh. Studimi Ekzekutiv Global për Biznesin Digjital gjithashtu e thekson rëndësinë e strategjisë. Sipas këtij hulumtimi, një strategji përkatëse është ajo që çon në një transformim digjital të suksesshëm.

Hapi i parë është të keni një komunikim të qartë në lidhje me synimin, qëllimet dhe hapat e nevojshëm për t’i arritur ato qëllime. Për të qenë në gjendje të menaxhohen ndryshimet, është e nevojshme të jepet shembull dhe të krijohen pritshmëri. Roli i udhëheqësit është thelbësor në këto raste. Nga njëra anë, ka teknologji dhe inovacione që po përmirësohen dita ditës. Nga ana tjetër, ekziston një transformim në mënyrën se si njerëzit mendojnë, i cili është një proces shumë më i gjatë dhe më i vështirë për t’u arritur në një afat të shkurtër.

Roli i udhëheqësit është të tregojë se kultura e jetesës po ndryshon dhe se teknologjia është pjesë e saj. Shpesh anashkalohet fakti se ndryshimi duhet të nxitet nga nivele më të larta të qeverisjes dhe se para së gjithash, vendimmarrësit duhet të kenë një kuptim të qartë për këtë. Kjo ofron mundësi më të shpejta dhe më fleksibile. Në të njëjtën kohë, qytetarët duhet të ndihmohen me mbështetje dhe të paktën me aftësitë bazë digjitale në mënyrë që ta kuptojnë se si ta përdorin teknologjinë me mençuri dhe të shmangin rreziqet e mundshme. Kur bëhet fjalë për administratën publike, Sondazhi mbi situatën bazë në vendet e synuara të Ballkanit Perëndimor vë në dukje se rezistenca ndaj digjitalizimit vjen pjesërisht nga qëndrimi i nëpunësve publikë. Reforma nënkupton ndryshimin e rutinës së tyre afatgjatë, përmirësimin, ndryshimin e procedurave dhe përshtatjen me teknologjitë e reja. Për më tepër, aktualisht, administratat publike në rajon jo vetëm që nuk kanë kapacitete ligjore, por gjithashtu nuk kanë as kapacitete teknike. Kjo u bë edhe më e dukshme gjatë pandemisë, ku administrata publike u detyrua gjithashtu të punojnë nga shtëpia.

Fakt është se njerëzit nuk duan të ndryshojnë, dhe ata që punojnë në administratën publike nuk bëjnë përjashtim. Ideja për të pasur rutina të reja dhe për të mësuar vazhdimisht gjëra të reja nuk është tërheqëse për të gjithë, pavarësisht nëse ata janë qytetarë apo administratë publike. Të dyja kategorive shpesh u mungojnë aftësitë ose gatishmëria për të mësuar, veçanërisht në një epokë në të cilën të mësuarit gjatë gjithë jetës po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme. Shpesh anashkalohet parashikimi i shkaqeve të rezistencës dhe i frikës dhe gjetja e mënyrave për ta kundërshtuar atë.

Zbatimi i Agjendës Digjitale nuk kërkon ekspertë të teknologjisë, por talente të cilët mund ta artikulojnë rëndësinë dhe ndikimin e teknologjisë në jetën e njerëzve dhe të bizneseve. Theksi është në tregimin pse nevojitet transformimi digjital dhe krijimin e një mjedisi ku është e mundur të jetosh dhe të punosh siç duhet.

Foto nga Gerd Altman nga Pixabay

Qeveria, qeverisja dhe transformimi digjital

”

“Transformimi i vetëm i vërtetë digjital në shoqëri ndodh kur qeveria i digjitalizon shërbimet e saj, e krijon hapësirën e nevojshme ligjore dhe infrastrukturën e nevojshme për identifikim digjital. Përndryshe, ju mund të keni shërbimin publik më të mirë digjital, si shumë vende të tjera të zhvilluara, por nëse qeveria nuk merr drejtimin për t’u ofruar të gjithë qytetarëve qasje në shërbimet e saj – ajo nuk do t’i transformojë shoqëritë.”
Znj. Kersti Kaljulaid, Presidente e Estonisë

Përparimi i jashtëzakonshëm i peizazhit digjital po prek shumë vende që aspirojnë të bashkohen me Bashkimin Evropian. Qeveritë përpiqen të sigurojnë qasje të barabartë në shërbimet cilësore online për qytetarët. Rrjedhimisht, ekziston frika se ndryshimi digjital do të lërë shumë njerëz prapa. Por, në të njëjtën kohë, ekziston një fushë krejt e re për inovacion dhe përmirësim.

Sidoqoftë, vetëm qytetarët që janë të vetëdijshëm për përfitimet e shërbimeve të tilla dhe janë të pajisur me njohuritë për t’i përdorur ato, mund të jenë pjesëmarrës aktivë. Ata mund të inkurajojnë institucionet të jenë proaktive dhe të sigurojnë transparencë, e cila është ende një çështje e hapur në shumë vende të Ballkanit Perëndimor. Pandemia ka nxjerrë në sipërfaqe shumë nga problemet ekzistuese në rajon. Ajo i ka detyruar institucionet të dalin nga “rutina” e tyre dhe na bëri të kuptojmë se faktori njerëzor ndikon shumë më tepër në përparimin digjital sesa teknologjia. Megjithatë, vendet e Ballkanit Perëndimor kanë filluar t’i japin përparësi sigurimit të infrastrukturës dhe shërbimeve të nevojshme, si dhe krijimit të një kuadri ligjor, novator dhe arsimor për përmirësimin e përgjithshëm të e-qeverisë, si një nga hapat kryesorë drejt transformimit digjital.

Për shembull, Qeveria e Maqedonisë së Veriut aktualisht është duke punuar në një Strategji të re Kombëtare të TIK -ut e cila ndër të tjera fokusohet në aftësitë digjitale. Ata gjithashtu janë duke zhvilluar për herë të parë Strategjinë e Inteligjencës Artificiale (IA). Serbia tashmë ka miratuar Strategjinë e saj kombëtare të Inteligjencës Artificiale për periudhën midis viteve 2020 dhe 2025. Strategjia për zhvillimin e inteligjencës artificiale në Republikën e Serbisë për periudhën 2020-2025 është dokumenti i parë strategjik i qeverisë lidhur me IA në Ballkanin Perëndimor. Shqipëria, nga ana tjetër, tashmë kishte një strategji, Agjenda Digjitale e Shqipërisë, si dhe Kosova që krijoi Agjendën Digjitale për Kosovën, ndërsa Mali i Zi aktualisht është duke u zhvilluar Strategjia e Transformimit Digjital, Strategjinë e Sigurisë Kibernetike dhe Strategjinë për digjitalizimin e sistemit arsimor.

Transformimi digjital është një term i përdorur zakonisht kur përshkruhen proceset e lidhura me përparimin në Kapitullin 10 të Bashkimit Evropian dhe busullën digjitale evropiane me objektivat që duhen arritur deri në vitin 2030.

E-qeverisja nuk ka të bëjë vetëm me shtetin që ofron shërbime publike online. Ajo i referohet gjithashtu sigurimit të një hapësire ndërvepruese për komunikim me shumë palë të interesuara, ndërsa thekson një qasje të përqendruar tek qytetari.

Përfundimi

Teknologjia po ndryshon më shpejt se njerëzit. Prandaj, këto ndryshime shpesh pengohen në nivele të shumta. Rezistenca mund të vijë nga vendimmarrësit të cilët nuk janë të interesuar ose nuk e kuptojnë pse nevojitet ky ndryshim. Ose thjesht nga qytetarët që nuk duan të mësojnë se si të përdorin mjete të reja, sepse atyre iu përshtatet “mënyra se si e kanë bërë gjithmonë atë punë”.

Transformimi i kulturës së jetesës dhe fuqizimi i qytetarëve për të përballuar ndryshimet mbetet një nga detyrat më të mëdha me të cilat ballafaqohen vendet, jo vetëm në Ballkanin Perëndimor, por në mbarë botën. Dhe siç tha David Munts për Forbes: ne mund të investojmë miliona dollarë në miliona mjete, por nëse njerëzit e duhur me ekspertizën e duhur nuk janë në dispozicion për të përdorur mjetet, për të bërë pyetjet e duhura dhe për të bërë lidhjet e duhura, teknologjia nuk është shumë e dobishme në rastin më të mirë dhe në rastin më të keq, bëhet e rrezikshme dhe mund të na çojë në drejtim të gabuar.

_____________

Ky artikull është përgatitur me mbështetjen financiare të Bashkimit Evropian. Përmbajtja e tij është përgjegjësi e vetme e partnerëve të projektit ICEDA dhe nuk i pasqyron qëndrimet e Bashkimit Evropian.

Ndaje: