А do ua rrisë shikueshmërinë televizioneve kombëtare ekskluziviteti mbi rejtingjet?

Me dixhitalizimin televizionet kombëtare humbën një pjesë të shikueshmërisë në llogari të kanaleve të huaja. Nilsen është kompania e cila është zgjedhur për t’i matur rejtingjet me „people meter”. Tani të dhënat për rejtingun do i blejnë vetë televizionet dhe agjencitë e marketingut nëpërmjet trupit të ri Komiteti i Industrisë. Do analizojmë se sa kjo do t’u ndihmojë televizioneve që ta menaxhojnë përmbajtjen programore dhe në këtë mënyrë ta kthejnë shikueshmërinë.

Autor: Ljubisha Arsiq

Edhe pse pritej që dixhitalizimi ta rrisë shikueshmërinë dhe popullaritetin e televizioneve, prapë se prapë teknologjitë e reja kanë ndikuar negativisht mbi rejtingjet e televizioneve kombëtare në vend. Të dhënat zyrtare flasin se në të pesë televizionet, „Sitell”, „Kanal5”, „Tellma”, „Allfa”, dhe „Alsat”, besimin e kanë humbur 3 deri në 4 % e publikut. Pse ka rënë shikueshmëria? Faktorë dhe arsye ka më shumë, por kryesisht kjo i referohet përmbajtjes programore jo mjaft cilësore që kanë televizionet në vend, kundrejt atyre të huaja, të cilët me dixhitalizimin u shtuan në numër tek secili operator që ofron nga qindra kanale, si, „Max TV”, „Boom TV, operatorët kabllor si „Blizoo”, „Telekabell”…

NË DËM TË ATYRE VENDORE, PËRFITOJNË KANALET E HUAJA

Kanalet që janë me program të unifikuar, si ato me filma, muzikore, sportive, dokumentare, për fëmijë, kanë rejting më të lartë, sidomos për shkak të detyrimit ligjor që kanë për të pasur përkthim në gjuhë maqedonase. Domethënë, dixhitalizimi e lehtëson qasjen deri tek këto televizione botërore të njohura, ndërsa përkthimet i bëjnë më interesante në zgjedhjen e publikut. Nga ana tjetër, nuk duhet të anashkalohet edhe paraqitja e serviseve rajonale televizive, si, „Al Xhazira” ose „N1”, të cilët, gjithashtu, janë në garë që të fitojnë një pjesë edhe të publikut të Maqedonisë.

Pronari i radio „Kanal 77”, Goran Gavrillov, konkludon se me dixhitalizimin televizionet kombëtare në vend kanë humbur para dhe publik.

„Në dëm të televizioneve vendore, përfituan kanalet e huaja. Kjo do të dalë në pah edhe më shumë nëse dihet se hap i ardhshëm në procesin e dixhitalizimit është paraqitja e internet-televizioneve globale, si, për shembull, „Netflix” (me parapagesë mujore përdoruesi ka qasje tek kanalet) që tashmë ekziston në Ballkan, e që ka një sinjal të definuar ultra të lartë dhe që dalëngadalë po bëhet ekskluziv sa i përket filmave dhe serialeve”, analizon Gavrillov.

Pastaj, nëse bëhet krahasim i shifrave, atëherë konstatohet lehtë edhe një dominim i kanaleve të huaja. Gjegjësisht, publiku maqedonas, që konsiderohet si i varur nga televizioni me 95%, pjesë të madhe të kohës së lirë e kalon para ekraneve të vegjël. Por, oferta prej dhjetëra kanaleve, në epokën e dixhitalizimit, nuk i kënaq orekset e shikuesve. Nga ana tjetër, të huajt, që janë edhe qindra në disa operatorë, bëhen më të shikuar. Analizë interesante për rënien e shikueshmërisë bën drejtori i televizionit „Tellma”, Atanas Kirovski.

Sipas tij, televizionet vendore, të cilët para së gjithash zgjedhin program kolazh, nuk mund t’u konkurrojnë kanaleve botërore.

„Si fillim, në asnjë shtet nuk lejohet që operatorët të transmetojnë qindra kanale, pra kjo gjë duhet të kufizohet. Pastaj, si mundet një show për gatim i prodhuar në vendin tonë të garojë me emisionet, për shembull, të kanalit botëror „24 Kitchen” ose „Sport Club”? Dhe doni të më bindni se ky është liberalizim normal? Kush tjetër në këtë shtet do t’ia lejojë vetes këtë? Pastaj, Agjencia për mediet, si rregullator shtetëror, aspak nuk ndjek ose nuk kujdeset në çfarë kohë çfarë ka në kanalet e huaja, për dallim nga të vendit, të cilët praktikisht, i persekuton me ndalesa dhe dënime”, shpjegon Kirovski.

Fakt është se dixhitalizimi u implementua shpejt, në mënyrë jo cilësore dhe në kohë kur tregu mediatik ishte i tejngopur. Thjesht, tek ne vetëm sa u kalua nga sinjali analog në atë dixhital, por sa i përket ofertës nuk ndryshoi asgjë. Edhe pse disa televizione përpiqen me ndryshime minimale ta rrisin rejtingun, kjo, sigurisht që nuk mjafton. Edhe pas dixhitalizimit, televizionet kombëtare të vendit, duke përfshirë edhe servisin publik RTVM, vazhduan me funksionimin tradicional, si sa i përket produksionit të tyre, ashtu edhe nga aspekti i përmbajtjes.

Në këtë kontekst, Dejan Georgievski nga Qendra për zhvillimin e medieve thotë se tregu mediatik është i vogël, ka pak para, dhe shumë televizione.

„Në një raport të tillë prej pak financash dhe shumë televizionesh, nuk mund të flasim për treg të qëndrueshëm. Për këtë arsye skena mediatike është ashtu siç është. Prandaj pronarët dhe redaktorët lehtë pranojnë ryshfet dhe shumë lehtë devijohet nga profesionalizmi. Tek ne televizionet janë të varfra dhe nuk mund të investojnë në produksion solid dhe të shtrenjtë, i cili, nga ana tjetër, nuk nënkupton edhe shikueshmëri të madhe. Dhe prandaj, në fund, fitojnë serialet turke dhe reality show-të sërbe”, përfundon Georgievski.

Ndikimin e vet, i cili nuk mund të mohohet sepse dalëngadalë po bëhet trend, dhe që ndikon në uljen e numrit të publikut të televizioneve, e ka edhe sjellja e popullatës së re. Nga njëra anë, ato nuk duan kanale të vendit dhe i favorizojnë kanalet e huaj, ndërsa nga ana tjetër, televizioni i tyre është interneti. Prandaj, ata më shumë përdorin kompjuterë dhe telefona celularë për ndjekjen e disa programeve televizive, se sa televizorin klasik. Pikërisht ky publik bëhet përdorues i „Netflix” dhe „Pickbox”, të cilët për çmim mujor prej 300 deri në 400 denarë mundësojnë qasje deri tek programet e tyre nëpërmjet internetit, dhe nëpërmjet të cilëve, para së gjithash, ofrojnë filma e seriale ekskluzive dhe moderne.

Në radhën e faktorëve që kanë ndikuar në rënien e shikueshmërisë të televizioneve kombëtare të vendit në vitin e fundit renditet edhe struktura gjuhësore e publikut. Për shembull, konsiderohet se televizionet në gjuhë shqipe, edhe pse kanë transmetim rajonal, në Maqedoni, Kosovë dhe Shqipëri prej fillimi kanë treg dhe shikueshmëri shumë më të madhe, dhe me atë edhe reklama dhe para. Kjo garë në fushë më të gjerë duhet t’i bëjë më konkurrentë dhe prandaj është e domosdoshme që të intervenojnë në përmbajtjen e programit.

Në fund, kalimi nga formati analog në atë dixhital kontribuoi që disa mjedise rurale, para së gjithash, disa fshatra dhe uikend-lagje, të mbeten pa sinjal televiziv. Ato më parë e kishin të thjeshtë: me antenë analoge kishin dhjetëra kanale, TVM-në, televizionet private kombëtare, rajonale dhe lokale. Për dikë kjo ka qenë e mjaftueshme, por tani janë viktima të teknikës bashkëkohore.

Në pajtim me detyrimet ligjore, televizionet kombëtare duhet të kenë 50% të programit si produksion të vetin, dokumentar dhe artistik. Por, në përpjekje për ta realizuar këtë pjesë, në situatë kur nuk kanë para, ato vendosin për përmbajtje me produksion më të dobët, të cilat nuk mund t’u konkurrojnë programeve të huaja. Për shembull, një pjesë e televizioneve janë të tejmbushur me përralla popullore maqedonase, si një mënyrë e lehtë për ta përmbushur kuotën, por ekipet që punojnë dhe produktet finale të asaj pune janë jo të kënaqshme.

Disa nga drejtorët e televizioneve e dinë se që ta rrisin rejtingun është e domosdoshme ta bëjnë produksionin e programit të tyre, dhe atë jo dosido, por cilësor, që do të thotë edhe më të shtrenjtë. Për krahasim, një episod i serialit të njohur në mbarë botën „Game of Thrones”, kushton deri në 5 milionë euro, para këto që televizionet tona nuk i kanë. Pastaj, për përmbajtjen e re duhet të zgjedhin orar të përshtatshëm në të cilin do ta transmetojnë, por edhe publik që do të shfaqë interes për përmbajtjen e re. Televizionet, sidomos televizionet e mëdha (televizionet private kombëtarë dhe TVM) e kanë të domosdoshme të bëjnë matjen e rejtingut dhe të shikueshmërisë të programit që më me vendosmëri t’i qasen krijimit të përmbajtjeve të reja dhe prezantimin adekuat të tyre para publikut.

A MUND TË RREGULLOHEN REZULTATET E REJTINGJEVE?

Nga viti 2007, si matës më relevant i rejtingjeve konsiderohet kompania „AGB Nilsen”. Kjo kompani botërore, e cila mat rejtingun e televizioneve nëpërmjet sistemit të njohur si people-meter, e përdor metodën më të sigurt dhe më të provuar për matje të shikueshmërisë. Pasi të bëhet hulumtim vjetor, gjegjësisht të zgjidhen amvisëritë shprehitë televizive të të cilave do të monitorohen, instalohen people-meter-at në televizorët e tyre. Familjes i jepet një telekomandë speciale në të cilën secili anëtar i familjes ka numrin e vet nëpërmjet të të cilit e lajmëron praninë e tij në people-meter dhe konfirmon se është i pranishëm në ambientin në të cilin është i kyçur televizori.

Rejtingu i emisioneve dhe orareve të caktuara pastaj shfrytëzohet nga agjencitë e marketingut për tu ofruar hapësirë reklamuese klientëve, por përdoret edhe televizionet që të dinë cila minutë është më e favorshme për reklamim, në cilën pjesë të ditës, për sa para ta shesin, si dhe të dinë se çfarë shikohet e çfarë nuk shikohet nga publiku.

Në Maqedoni gjithmonë ka pasur dyshim për besueshmërinë e rezultateve nga rejtingjet e matura nga kompania „Nilsen”, televizione të caktuara akuzojnë për rregullim, ndërsa të tjerë rrahin kraharorin si më të shikuar. Dhe kështu çdo gjë sillet në rreth. Por, a është e mundur të rregullohen rejtingjet dhe të favorizohen programe, gjegjësisht televizione të caktuara? Shikueshmëria është një element mjaft me rëndësi sepse nga ajo varet se kush sa do të marrë nga kulaçi i reklamave. Dalëngadalë, praktika botërore po bartet edhe në Maqedoni – të gjithë kompanitë e mëdha, kur reklamohen, duan të dinë se sa përqind shikueshmëri ka emisioni konkret, ose orari në të cilën do transmetohet porosia propaganduese. Madje, people-meter-at mund të masin konkretisht, në numër, se sa shikues do ta ndjekin reklamën.

Është e logjikshme që televizionet private kombëtare nuk duan t’i humbasin klientët e mëdhenj, që kanë disa milionë euro për shpenzim, si „Henkel”, „Procter n Gamble”, „Coca Cola”, e duhet të mbështeten në ndonjë farë rezultati për shikueshmërinë e televizioneve dhe nëpërmjet rejtingjeve të përmbajtjeve të tyre programore të presin të hyra në para nga reklamat. Ato nuk kanë zgjedhje – doemos duhet t’i besojnë kompanisë „Nilsen”. Sado që të kontestohen rezultatet nga disa televizione, përsëri me vendosje të këtillë të sistemit, „Nilsen” vazhdon të jetë matësi i vetëm i shikueshmërisë. Kompania u zgjodh nga Komiteti i industrisë në tetor të vitit të kaluar, pasi në shtator u shpall thirrja që i obligonte të paraqiturit të bëjnë prezantim të sistemeve me people-meter-a.

Përveç „Nilsen”, oferta bënë „Kantermedia” dhe „GFK”, gjithashtu matës të njohur të rejtingut, por të dyja me çmim shumë më të lartë se „Nilsen”. Jozyrtarisht, nga „Nilsen” kanë ofruar çmim prej 560.000 euro në vit për të gjithë operacionin. Matja do të kryhet në 520 amvisëri, dhe jo si deri tani në 400. Kjo do të thotë se tani mostra prej 1.200 individëve në produksion ditor do të rritet. Ky mund të konsiderohet si një numër më relevant, edhe pse disa e kontestojnë si të pamjaftueshëm. Megjithatë, zgjedhja e llojit të personave, gjegjësisht statusi social i tyre, në kushtet e Maqedonisë imponohet si vendimtar.

Nga kompania „Nilsen” sigurojnë se edhe nëse ekzistojnë përpjekje që dikush ta paguajë rejtingun, si për shembull, tani spekulohet për televizionin „Sitell”, dhe më parë për televizionin „A1”, sistemi për matje të shikueshmërisë do ta tregojë atë.

„Sistemi ynë prej në orën dy deri në gjashtë të mëngjesit i mbledh të dhënat nga people-meter-at tonë që janë të vendosur nëpër amvisëri. Pastaj, pajisjeve u duhet një orë që t’i përpunojnë dhe t’i paketojnë të dhënat nga 24 orëshi i kaluar. Domethënë, në orën 8 të mëngjesit i kemi rejtingjet finale për televizionet dhe ato automatikisht, në të njëjtën kohë ridërgohen edhe në sistemin tonë, por edhe tek përdoruesit e shërbimit tonë”, thotë Simeon Llavçiski nga „Nilsen”.

Është e vështirë të kontrollohen spekulimet se disa nga televizionet mund të njohin një pjesë të të anketuarve dhe t’u paguajnë atyre që sa më gjatë të mbajnë televizorët të kyçur në programin e tyre. Këtu ka dy momente kontestuese: njëri është që edhe nëse e zbulojnë se kush janë të anketuarit, që është sekret dhe e dinë vetëm në „Nilsen”, mund të gjejnë disa amvisëri numri i të cilëve nuk do të ndikojë në rezultatet përfundimtare për shikueshmëri, ndërsa tjetri është se sistemi i „Nilsen” menjëherë do të hetojë sjellje të pazakontë, gjegjësisht do të vërejë se një familje konkrete, e cila gjithë kohës ka ndërruar kanale, tani si me qëllim me orë të tëra të ketë kyçur vetëm një kanal. Prandaj nga „Nilsen” e përjashtojnë rrezikun se dikush do të mundohet të paguajë dhe thonë se mekanizmat e tyre mbrojtëse do ta zbulojnë këtë.

Drejtori i mëparshëm i televizionit „A1”, Darko Perushevski, kujton kohën kur people-meter-at tregonin shikueshmëri më të madhe të televizionit me të cilin ai udhëhiqte dhe kur kanë ekzistuar akuzat, para së gjithash, nga „Sitell” dhe nga „Kanal 5”, se „A1” i rregullon rejtingjet, siç po ndodh tani me akuzat për televizionin „Sitell”.

„Ne nuk bënim kurrfarë keqpërdorimesh të sistemit për matje të shikueshmërisë, sepse kjo gjë është pothuajse e pamundur. As mua si drejtor nuk më ka ofruar dikush që ta rregullojmë shikueshmërinë, e as unë nuk jam përpjekur që të paguaj dikë që ta rregullojmë shikueshmërinë, ose në „Nilsen” të bëjnë tifo për televizionin „A1”. E gjitha që bënim ishin lëvizje logjike programore dhe përpjekje mbinjerëzore për të prodhuar program atraktiv. Ky është treg i vogël, me rreth 12 deri në 15 milionë euro, të cilat kompanitë i shpenzojnë për reklama për televizionet në nivel kombëtar. Duke pasur parasysh se këto janë shumë pak para për një numër kaq të madh të televizioneve, është e logjikshme që numri më i madh i parave të përfundojnë nëpër televizione të caktuara, ndërsa numri më i vogël në të tjera dhe prandaj gjithmonë ato që fitojnë më pak para nga reklamat hidhërohen dhe akuzojnë se dikush tjetër i rregullon rejtingjet”, komenton Perushevski.

Tani, kur numrat e „Nilsen” tregojnë rejting më të madh të televizionit „Sitell”, televizionet e tjerë më të vegjël nuk duan t’u besojnë plotësisht shifrave për shikueshmëri. Për shembull, Kirovski nga „Telma” ofron numra konkrete kur thotë se, prapë se prapë, rejtingjet e „Nilsen” nuk janë relevante.

„Si ka mundësi që të dhënat të tregojnë zero përqind shikueshmëri të serialit për fëmijë „Petko” në „Tellma”, kur ai është seriali më i njohur për fëmijë? E pyes veten, nga ana tjetër, si gjithmonë dominojnë serialet turke dhe programet argëtuese muzikore serbe? Përgjigja mund të gjendet në faktin se „Nilsen” funksionon si filial i „Nilsen” nga Beogradi dhe mendoj se prandaj favorizohen përmbajtjet serbe. Nëse emisionet e tilla shesin reklama në Maqedoni, atëherë televizionet maqedonase do t’i blejnë nga Serbia dhe ashtu do të mbahet i gjallë tregu serb. Por, me atë rrezikojmë që të gjithë programin ta shndërrojmë në shund”, thotë Kirovski.

U FORMUA KOMITET I INDUSTRISË QË TË RRITET OBJEKTIVITETI I REJTINGJEVE

Shumica e bashkëbiseduesve janë dakord se mostra që hulumtohet, gjegjësisht numri i people-meter-ve të instaluar, mund të jetë i mjaftueshëm në krahasim me numrin e popullsisë, por e kontestojnë faktin se ato janë të vendosur nëpër kategoritë më të ulëta sociale, gjegjësisht qytetarë më të varfër prandaj nuk mund të japin numër të saktë për shikueshmërinë, gjegjësisht përparësi ka programi më i keq sepse numër i madh i kësaj popullsie është i varur nga serialet maratonike turke dhe indiane, që domethënë se oferta më cilësore televizive që e ndjekin qytetarët më të fortë ekonomikisht dhe më të arsimuar nuk vjen në shprehje tek people-meter-at.

Këtu doemos duhen bërë ndryshime në përzgjedhjen e grupit për hulumtim, sidomos tani kur „Nilsen” përsëri e fitoi punën. Megjithatë, vendosja e aparatit për ndjekje të shikueshmërisë shkon vështirë sepse disa nuk duan të jenë të obliguar vazhdimisht ta lajmërojnë prezencën e tyre para televizorit, ndërsa të tjerë kanë dyshime se nëpërmjet aparatit të tillë mund t’u instalohet përgjues.

Por, a mundet dhe si mundet të përmirësohet grupi-panel, gjegjësisht, a mund të krijohet atmosferë në të cilët të gjithë televizionet do t’u besojnë rezultateve të „Nilsen” për shikueshmërinë? Që të mos ketë dyshime dhe të kenë pasqyrë të rejtingjeve, pesë televizionet kombëtare, „Sitell”, „Kanal5”, „Tellma”, „Allfa” dhe „Alsat”, së bashku me RTVM-në, me rregullatorin shtetëror Agjencinë për shërbime mediatike audio dhe audiovizuale (ASHMAA) dhe me agjencitë e marketingut të cilat paraqiten si përdorues të rejtingjeve që të mund t’u ofrojnë reklama klientëve të tyre, e formuan Komitetin e industrisë. Në të janë anëtarë të pesë televizionet dhe TVM-ja, të gjithë me nga një përfaqësues, dy përfaqësues të Asociacionit së Agjencive të marketingut (AAMM ) dhe një përfaqësues nga ASHMAA, por pa të drejtë vote.

Çfarë roli do të ketë Komiteti dhe a do të arrijë ai që t’i tejkalojë mosmarrëveshjet e televizioneve rreth shikueshmërisë së tyre? Deri më tani „Nilsen” e implementonte operacionin për të cilin në vit shpenzonte deri në gjysmë milion euro dhe pastaj rezultatet ua shiste blerësve të interesuar: medieve, agjencive të marketingut, kompanive të mëdha dhe çdo gjë varej nga ajo se sa do të shesë. Domethënë, ka mundur të shitet në vlerë më të madhe se sa investimi, por ekzistonte rrezik që të fitohet edhe më pak se shuma që është shpenzuar. Tani, me Komitetin, në „Nilsen” paraprakisht e dinë se shuma që do të shpenzohet me përqindjen e fitimit do t’u paguhet. Si? Tani të gjitha të drejtat për rezultatet, gjegjësisht shfrytëzimin e tyre dhe shitjen e mëtutjeshme tek të interesuarit, do t’i ketë Komiteti, gjegjësisht vetë televizionet që janë dominant në përbërjen e tij.

Domethënë, shumën prej 560.000 euro do ta sigurojë Komiteti, televizionet dhe agjencitë e marketingut. 80 përqind të shumës do ta paguajnë pesë televizionet private dhe servisi publik, ndërsa 20 përqind të tjera do të duhet t’i paguajnë agjencitë e marketingut. Pasi t’ia paguajnë shumën e plotë „Nilsen”-it, Komiteti bëhet shfrytëzues i të drejtave të rezultateve nga shikueshmëria. Kështu, në fillim rezultatet do të mund t’i shfrytëzojnë vetë televizionet, agjencitë e marketingut që janë anëtarë të AAMM , ndërsa të gjithë të tjerët, që nuk janë në Komitet dhe që duan të kenë pasqyrë të shikueshmërisë së televizioneve, do i paguajnë Komitetit.

Jo zyrtarisht, ka lajmërim se kanë shfaqur interes televizionet e reja në gjuhë shqipe, me program të herë pas hershëm në gjuhën maqedonase – „Shenja” dhe „TV 21”. Nëse ato me të vërtetë duan që tu matet shikueshmëria, dhe pastaj t’i shfrytëzojnë rezultatet, do i paguajnë Komitetit. E njëjta vlen edhe për agjencitë e marketingut të cilat nuk janë pjesë e AAMM, si dhe për kompanitë e mëdha të cilat vendosin vetë se ku do të reklamohen. Fillimisht, normat ligjore parashihnin se Agjencia për medie do të zgjedhë se cila agjenci do t’i bëjë matjet për shikueshmëri, por pastaj pas reagimit të medieve, u formua Komiteti të cilit iu dha e drejta të zgjedhë se kush do të vendosë people-meter-a.

Bisera Jordanovska, e cila është emëruar si udhëheqëse e Komitetit, thotë se deri në një situatë të këtillë ka ardhur sepse ka pasur shumë pakënaqësi nga disa televizione për punën e „Nilsen” dhe për shkak të dyshimeve për favorizim të emisioneve dhe televizioneve të caktuara. Tani pritet që matjet, nën kontrollin e Komitetit, do të jenë më konkrete dhe më objektive, dhe kjo do të kontribuojë që televizionet të krijojnë përmbajtje më cilësore dhe më të shikuar dhe në këtë mënyrë ta rrisin rejtingun e humbur.

„Fillimisht bëmë shpallje dhe e zgjodhëm kompaninë „GFK” që ta bëjë grupin e panelit, gjegjësisht të bëjë listë të amvisërive që mund të hyjnë në rreth. Ai numër i amvisërive është diku rreh 5.000. Pastaj bëmë zgjedhje të agjencisë që do t’i bëjë matjet dhe vendosëm për „Nilsen”. Normalisht, vendosëm kritere të larta dhe tani në vend të 400 që ishin në fillim, do të zgjidhen 520 amvisëri, të cilat në shtatë vitet e ardhshme, për sa është e zgjedhur agjencia „Nilsen”, do të bëjnë rotacion sipas panelit. Do të kujdesemi që të mos ketë kontakt direkt ndërmjet shfrytëzuesve të rejtingjeve dhe agjencisë „Nilsen” që asnjëherë të mos merret vesh se ku janë vendosur people-meter-at. Sa i përket shumës që duhet t’i paguhet agjencisë „Nilsen”, pjesa më e madhe, ajo prej 80 përqind që duhet ta mbulojnë televizionet, do të ndahet në dy pjesë, në 50 përqind, që do ta paguajnë në mënyrë lineare të gjitha televizionet nga Komiteti, ndërsa tjetra, sipas pjesëmarrjes në nivel mujor – televizioni që është më i shikuar do të paguajë më shumë, sepse ai ka mundësi për më shumë reklama. Pastaj, ne si Komitet do t’i shesim rezultatet tek blerësit e interesuar, dhe të hyrat që do i realizojmë, do të mund të shfrytëzohen, për shembull, për shpenzime ndaj „Nilsen” dhe kështu do ta ulim shumën e përcaktuar për televizionet”, deklaroi Jordanovska.

Me matematikë të thjeshtë, nëse pjesa e të pesë televizioneve dhe TVM-së ndaj „Nilsen” është rreth 450.000 euro, kjo do të thotë se një televizion do të duhet të ndajë nga 60.000 deri 90.000 euro në vit, varësisht nga shikueshmëria.

Por, a do të mundësojë kjo mënyrë e menaxhimit me rezultatet nga people-meter-at garë objektive të televizioneve? Dy kompanitë e tjera të paraqitura në shpalljen për matjen e rejtingjeve, „Kantermedia” dhe „GFK”, kanë pasur çmime shumë më të larta se „Nilsen”, që kanë tejkaluar një milion euro në vit, që për Komitetin është shumë e paarritshme për kushtet në Maqedoni.

Tani, në operacionin për matje të agjencisë „Nilsen” dhe në zgjedhjen e amvisërive nuk do të matet më shikueshmëria vetëm nëpërmjet rasteve sociale dhe me dominim në Shkup. Thjesht, mostra prej 520 amvisërish që do të përfshijë më shumë se 2.000 pjesëmarrës në grupin e panelit, do të duhet të disperzohet në mënyrë adekuate, por edhe të fitojë strukturë ndryshe, para së gjithash, në aspekt të fuqisë ekonomike të të anketuarve. Sigurisht, mbeten kriteret për strukturën nacionale, arsimore, urbane, të moshës dhe strukturave të tjera të popullsisë.

Bashkëbiseduesit me arsye e parashtrojnë pyetjen se si do të tejkalohen dy dyshimet që e mund të paraqiten eventualisht. E para, si „Nilsen” do ta realizojë rotacionin e amvisërive? Praktikisht, a mund të favorizohet një televizion i caktuar nëpërmjet rotacionit? Të supozojmë se pas gjashtë muajsh, në rrethin e parë të rotacionit do të duhet të zgjidhen amvisëri të reja në vend të të vjetrave. A do mund „Nilsen” të mos i qarkullojë amvisëritë për të cilat të dhënat flasin se preferojnë një televizion dhe ashtu me vetëdije t’i lërë në sistem pjesëmarrësit e tillë të grupit të panelit? Dhe e dyta, shuma prej 560.000 euro e përcaktuar nga „Nilsen” do të mbetet e njëjtë, gjegjësisht a ekziston mundësia që televizionet në mënyrë ilegale t’i paguajnë edhe disa qindra mijë euro që edhe ajo të arrijë deri në një milion në vit, por me kusht „Nilsen” tu sigurojë rejtingje të larta vetëm atyre që do e paguanin në atë mënyrë? Gjithsesi, shpresat janë se Komiteti i industrisë do të ketë kontroll të fuqishëm dhe se do të jetë shumë e vështirë që dikush të manipulojë me numrat, sigurojnë nga „Nilsen”.

Edhe agjencitë e marketingut presin që të tejkalohen mosmarrëveshjet midis televizioneve. Ato nuk kanë konfrontime rreth rejtingjeve sepse, praktikisht, rejting domethënë shikueshmëri e televizionit, dhe, sigurisht, për to është me rëndësi që shikueshmëria të matet në mënyrë objektive dhe të mund të ofrojnë orare dhe televizione adekuate për klientët e tyre. Sistemi i mëparshëm për faturim me sekonda është braktisur, dhe tani në përdorim është sistemi me blerjen e pikëve të rejtingut. Kjo në praktikë domethënë se agjencia e marketingut në një televizion të caktuar blen një numër të caktuar të pikëve të rejtingut, në varësi prej asaj se sa para ka dedikuar klienti për këtë qëllim. Pasi të zgjedhë termin në të cilin do të reklamohet, i hiqen numër i caktuar i pikëve. Kështu, deri sa të arrijë në zero, e që të duhet rishtas të blejë pikë rejtingu. Nga shikueshmëria e orarit varet se sa pikë të rejtingut do të hiqen. Ky është një trend botëror në reklamim, sepse kompanitë e mëdha para së gjithash, duan pasqyrë të rejtingjeve, dhe madje edhe numra kontret, gjegjësisht se sa shikues do ta shikojnë reklamën në orarin e zgjedhur.

Sasho Peshev nga agjencia „New Moment” është kryetar i shoqatës AAMM dhe pret që numri prej gjashtë agjencisë që deri më tani kanë blerë rejtingje nga people-meter-at të arrijë deri në 8 ose 9. Kështu, pjesa e tyre në shumën e përgjithshme ndaj agjencisë „Nilsen” do të arrijë në 1.500 euro në muaj nga secila agjenci e marketingut, që është një shumë të cilën mund ta përballojnë.

„Të drejtë për të blerë rejtingjet nga „Nilsen” me këtë çmim do të kenë agjencitë që janë anëtare të AAMM , ndërsa të tjerat do të duhet t’i blejnë nga Komiteti i industrisë. Por, ajo që është me rëndësi është se po bëhet e vështirë që të bindni një klient të reklamohet në televizion rejtingu i të cilit nuk matet. Tani, në lidhje me atë se sa janë të besueshme rejtingjet, do të them se në diçka duhet të besojmë. Në fund të fundit, ne si agjenci, sado që të duam ta bindim klientin tonë ku dhe në sa ora të reklamohet, prapë se prapë ai do dojë t’i shqyrtojë rezultatet e people-meter-ve dhe të vlerësojë vetë nëse kemi apo jo të drejtë. Sigurisht, që përveç të dhënave nga „Nilsen”, ne, si agjenci, edhe vetë kemi hulumtimet tona dhe vlerësimet për publikun, por nuk mund t’i anashkalojmë people-meter-t”, thotë Peshev.

„Nilsen” do bëjë matjen e rejtingut në shtatë vitet e ardhshme në 520 amvisëri për një çmim prej 560.000 euro në vit. Atë shumë do ta paguajnë televizionet dhe agjencitë e marketingut nëpërmjet Komitetit të industrisë. Kjo duket si një lëvizje e vonuar në botën e dixhitalizimit, duke pasur parasysh popullaritetin e madh të televizioneve të huaja në Maqedoni dhe vështirë se edhe në afat më të gjatë do ta kthejë shikueshmërinë e kanaleve të vendit dhe do t’i heqë nga programi serialet dhe reality show-t.

(Teksti është përpunuar në bashkëpunim me Fondacionin Metamorfozis, në kuadër të projektit “Hartimi i digjitalizimit në Radiodifuzionin e Republikës së Maqedonisë”, e finansuar nga Independent Journalism Programs nga Londra.)