Извор: CDT » Centar za demokratsku tranziciju (cdtmn.org)
Отвореноста на институциите не смее да зависи од волјата на поединци, туку мора да биде втемелена во закони и прописи за да се обезбеди трајно воспоставување на транспарентноста на нивната работа. Ова беше речено на панелот „Какви информации крие владата од медиумите, граѓанскиот сектор и граѓаните“ во рамки на конференцијата за транспарентност на институциите во организација на Центарот за демократска транзиција (ЦДТ).
Учесниците на панелот истакнаа дека проблеми има и кога станува збор за позитивни примери за транспарентност на одредени лидери, бидејќи во моментот на напуштање на некои од јавните позиции ја земаат со себе оваа добра практика и со тоа процесот се враќа на почеток.
Милена Гвозденовиќ од Центарот за демократска транзиција (ЦДТ) рече дека во Црна Гора во последните три години три пати се менувала власта и дека тоа секако не се поволни околности за градење долгорочна политика на отвореност.
„Повторно, дали владата ќе биде отворена и транспарентна зависеше од тоа дали им е важно на оние кои ја практикуваат власта и колку им одговара и дојдовме во таа ситуација бидејќи немаме доволно добри закони, стратегии и контролни механизми кои едноставно ќе ја обврзаат владата да постапува транспарентно“, рече Гвозденовиќ.
Мила Јосифовска Даниловска од Фондацијата Метаморфозис од Северна Македонија рече дека, иако Северна Македонија е прва во регионот според Индексот на отвореност, на национално ниво, најслаби резултати постигнува во однос на принципот ‘ефикасност’.
„Може да имаме одлични стратегии, но кога е во прашање имплементацијата, малку сме бавни и недоследни во таа област. Она што вообичаено не можеме да го добиеме како информација се видео записи од седниците на Владата и тоа е веќе така години наназад, потоа материјалите за кои се разговара на тие седници, а во последно време стана проблем да се добие дневниот ред на седницата на Владата барем еден ден однапред за да имаме увид во тоа што ќе се разговара“, рече таа.
За разлика од Северна Македонија, ситуацијата во Босна и Херцеговина е полоша во однос на отвореноста, вели Амина Измирлиќ Ќатовиќ, претставник на здружението ‘Зошто не?’ од Босна и Херцеговина. Одредени падови беа забележани и оваа година. Таа оцени дека има само неколку институции кои можат да се пофалат со ниво на транспарентност и оние кои имаат одреден задоволителен резултат кој може дополнително да се подобри.
„Односот меѓу граѓанскиот сектор и владата зависи од тоа за кое ниво зборуваме. На државно ниво имаме класична нетранспарентност, имаме примери на целосно непочитување на критиките и забелешките од граѓанскиот сектор. Во споредба со состојбата во Република Српска, ситуацијата не е толку алармантна, каде што имаше криминализација на клеветата, се отвори простор за кривично гонење на медиумите, граѓанскиот сектор или кој било граѓанин кој ја критикува власта“, рече Измирлиќ Ќатовиќ.
Ниту Србија не може да се пофали со транспарентноста на нејзините институции. Само во 2022 година е утврдено дека со ознака “тајно” се означени повеќе од 1 милион и 400 илјади документи, врз основа на примерок од 73 институции. Милица Тошиќ од Партнери за демократски промени, вели дека владата, министерствата и административните органи не го надминуваат индексот на отвореност од повеќе од 50%.
„Најалармантна е финансиската нетранспарентност на институциите, како се трошат јавните средства, како се менаџира буџетот, колку државата е задолжена, а односот на институциите кон граѓанските организации во пракса е лош. Позитивен пример е воспоставувањето на единствен информациски систем кој започна со работа во 2022 година, а со него раководи независна институција – Комесарот за информации од јавно значење и заштита на личните податоци. Сите информатори за работа на институциите се на едно место – сите информации за институции, односно институции кои објавиле доушници“, рече Тошиќ.
Панелистите велат дека институциите треба да преземат одговорност и да бидат проактивни и дека доколку сакаат да бидат отворени, инфраструктурата не е пречка, туку политичката волја е голем проблем.
Линк до оргиналниот текст: Otvorenost institucija ne smije zavisiti od pojedinaca » CDT (cdtmn.org).
Сподели:
