Улогата на медиумите е да бараат јавните функционери да одговараат пред нив, затоа што тие всушност се одговорни пред граѓаните – оние од кои им е доделен мандатот да носат важни одлуки за на сите да ни биде подобро, беше заклучокот во поткастот на АКЦИЈА на ЦДТ.

Новинарката и авторка на програмата на Телевизија на Црна Гора, Ивана Поповиќ, во одговор на прашањето за отвореноста и транспарентноста на Владата, рече дека е неопходно да се сменат одредени лоши практики, како оние во кои новинарите морале да чекаат со часови за прес-конференција.

„Неприфатливо е некој на новинарите да им вели „не ви се јавивме (да дојдете)“. Работата на новинарот е да дознае, наша обврска е да бидеме таму, да бидеме на местото каде што нешто се случува. Да ги почекаме тие министри што ќе излезат, можеби некој ќе даде изјава, можеби не, но одговорност на новинарот е да чека некоја информација“, рече Поповиќ.

Таа додаде дека смета дека владините седници треба да бидат отворени за јавноста, што во голема мера би ја олеснило работата на новинарите, а како што рече, тоа би значело и дека после секоја владина седница имаме прес-конференција за новинарите да можат да прашаат сè за што се заинтересирани.

Поповиќ се осврна конкретно на соработката на новинарите со министерствата.

„Што се однесува до министерствата имаме различни искуства, некои министерства се доста отворени, се информираме во ист ден, додека ни писмен одговор не можеме да добиеме од одредени институции, тоа се проблемите со кои се соочуваме. Се менуваат министри, се менуваат директори на одредени институции, но овие проблеми остануваат“, додаде таа.

Главниот уредник на НД Вијести, Михаило Јововиќ, рече дека едно е да се има слика, а друго е да се има суштината на она што политичарите и јавните функционери сакаат да го сокријат.

Јововиќ рече дека пред сè должност на новинарите е да дознаат што навистина се случува, дури и кога политичарите и јавните функционери не сакаат да одговорат на прашањата, а новинарите мора да имаат добри контакти и врски, но и да бидат внимателни и дополнително проверете ги сите информации што ги добиваат.

„Ако политичарите или јавните функционери мислат дека нема да има приказни, барем што се однесува до нас, бидејќи тие не одговараат на прашања, сигурно ќе има приказни, но во нивен интерес е да се слушне и нивниот став. Можеби ако одговорат на прашањата на новинарот, приказната ќе биде поинаква, бидејќи можеби новинарот не ја познава другата страна, можеби не успеал да ја добие таа информација, затоа е во нивен интерес да одговорат на прашањата, да се појават во јавност. Така се прави во развиените демократии каде што има одговорност и јавно мислење кое повикува на одговорност доколку нешто се случи“, рече Јововиќ.

Зборувајќи за отвореноста и транспарентноста на Владата, тој рече дека неговиот впечаток е оти министрите од владејачките партии или мнозинството од нив гледаат исклучиво на партискиот интерес и дека нема заедничка комуникациска стратегија на Владата, бидејќи ова е не се забележани.

Други форми на комуникација, принципот на (не)одговарање е ист

Поповиќ го доведе во прашање и начинот на кој јавните функционери комуницираат преку социјалните мрежи, нагласувајќи дека разбира оти тоа е олеснителна околност за одредени политичари, но рече дека, на пример, телевизиските новинари остануваат лишени од изјавите кои се неопходни за тој медиумски формат.

Јововиќ рече дека во ваквиот начин на комуникација ја гледа вината и на новинарите кои само од социјалните мрежи пренесуваат информации за политичарите.

„Треба да ги ставите сите работи за кои пишувате во некој контекст. Зошто човекот го кажа тоа, што значи тоа… Не е работата прв да го пренесеш, затоа што секој може да го направи тоа, туку работата е што новинарите ги навикнаа политичарите на такви работи. Зошто да комуницираат со новинарите, кога можат да твитаат, новинарите да го пренесат, никој не ги прашува политичарите, тие нема да одговорат“, рече Јововиќ.

Тој додаде дека политичарите отсекогаш се обидувале да го сокријат она што не го прават добро или што воопшто не го прават, а во исто време се обидуваат да наметнат некои од нивните приказни во кои ќе испаднат дека се „добри момци“.

„Нормалните влади имаат гласноговорници кои можат да кажат што пишува во соопштението. Не треба да откриваме топла вода, туку да ги применуваме искуствата на владите кои се транспарентни и кои редовно и транспарентно комуницираат со јавноста и тоа го применуваат овде“, додаде тој.

Како позитивни примери за начини на комуникација со медиумите ги наведе Генералниот секретаријат на Владата на Црна Гора, како и Министерството за образование, наука и иновации на Црна Гора, како и поранешната влада на Игор Лукшиќ.

Соговорниците на поткастот на ЦДТ ги повикаа колегите што повеќе да го користат Законот за слободен пристап до информации. Тие посочија дека и новинарите од оваа област се соочуваат со многу проблеми, дека се демотивирани поради долгото чекање на одговори, дека одредени стории „паѓаат во втор план“, но дека е од суштинско значење да се биде упорен во потрагата по информации и дека оваа упорност на крајот се исплати.

Дури и во регионот, тешко се доаѓа до официјални информации

Кристина Калајџиќ од Партнер Србија, Амина Измирлиќ Ќатовиќ од Зашто не, БиХ и Мери Јордановска од Фондацијата Метаморфозис од Северна Македонија зборуваа за тоа колку е тешко новинарите и претставниците на граѓанскиот сектор од регионот да стигнат до официјални лица и информации за работата на Владата.

Исечок од поткастот

Јордановска рече дека ситуацијата во Северна Македонија е слична на Црна Гора.

„Транспарентност не значи само објавување информации од секојдневните состаноци, туку и навремено одговарање на новинарските прашања.”

Измирлиќ Ќатовиќ рече дека Владата во Босна и Херцеговина срдечно им дава информации на медиумите и на невладиниот сектор доколку тие информации служат за промовирање на работата на Владата.

„Меѓутоа, кога се бараат некои посериозни информации за трошење пари, за плати, за вработувања, за јавни набавки, тогаш Владата се однесува како тоа да е некаква нивна приватна информација. Секој критички пристап кон власта не е добредојден, а навредите кон новинарите не се ретки“, додаде таа.

Зборувајќи за ситуацијата во Србија, Калајџиќ рече дека тамошните институции се целосно затворени за медиумите кои професионално си ја вршат работата и всушност сакаат да ја прегледаат работата на институциите.

„Можеме да видиме каков однос има на медиумските конференции каде што највисоките државни функционери ги омаловажуваат новинарите со чија работа не се согласуваат“, рече Калајџиќ.

Поткастот е дел од проектот „Примена на нови медиуми во промовирање на владината транспарентност“ финансиран од National Endowment for Democracy (NED) и спроведуван од Центарот за демократска транзиција – ЦДТ (Црна Гора), Фондација Метаморфозс (Северна Македонија), Партнери за демократска транзиција Србија (Србија) и Зашто не? (Босна и Херцеговина). Пошкастот е единствена одговорност на Центарот за демократска транзиција и не нужно ги одразува ставовите на донаторите.

Линк до оргиналната објава на црногорски јазик: Funkcioneri dužni da polažu račune javnosti » CDT (cdtmn.org)

Сподели: