Содржини поврзани со тагот е-отпад

Фондацијата Метаморфозис е вклучена во проектот „Зајакнување на граѓанското учество во законодавниот процес“, на Националниот демократски институт (НДИ), а со цел да застапува за донесување на закон за справување со електронски и електричен отпад. Како прва активност од овој проект беше брифинг за проблемот со е-отпадот за пратениците од комисијата за транспорт, врски и екологија на Собранието на Република Македонија. Во рамките на проектот се организираа и јавни дебати за нацрт Законот за управување со електрична и електронска опрема и отпадна електрична и електронска опрема, во соработка со Министерството за животна средина и просторно планирање. Во план е создавање на документарец за ситуацијата, опасностите и начинот на третирање на е-отпадот, со цел да се подигне свеста на јавноста за ова прашање. Овие активности се во согласност и со тековниот проект на Метаморфозис на оваа тема: „Балканска мрежа за застапување при управување со е-отпад“.

Донирајте! Старите уреди кои веќе не ги користите, може да ги донирате. Постојат многу луѓе кои со задоволство ќе ги прифатат и ќе продолжат да ги користат. Доколку имате опрема за донирање може да ја огласите на сајтот на проектот „Балканска мрежа за застапување при управување со е-отпад“, во делот Ре-употреби. Вратете ги на производителот или рециклирајте Многу производители нудат опција да го вратите вашиот стар уред, со цел тие понатаму соодветно да го рециклираат. Исто така постојат компании во Македонија кои вршат преземање на е-отпад и потоа ги рециклираат, но за тоа да се случи потребно е да имате поголемо количество. Доколку имате е-отпад од кој сакате да се ослободите, пишете ни за повеќе информации или пак обратете се на некоја од компаниите кои се занимаваат со тоа: Дуна Компјутери бул. Октомвриска револуција бр. 18 лок. 2 1000 Скопје тел. + 389 (0)2 3104 500 факс. + 389 (0)2 3104 530 contact@duna.mk ИВАЛ Трејд Скопје – представништво Лондонска бб. тел.: +389 (0)2 307 6442 ordant@t-home.mk Штип – представништво Железничка бб. тел: +389 (0)32 385 004 ivaltrejd@t-home.mk info@ivaltrade.com ГОКО Кар Бензинска пумпа „ЕЛГО“ Виница, Р. Македонија моб.: +389 (0)70 708 530 тел.: +389 (0)33 360 140 Ivanov.NBG@googlemail.com ЊУ-ФЛЕШ Струмица моб.: +389 (0)75 421 660 моб.: +389 (0)70 515 789 rizovzoran@yahoo.com Секако за да придонесете за помалку е-отпад може и да купувајте помалку. Не го заменувајте вашиот стар уред, кој сè уште ја врши…

Еве што може да направите за да придонесете за намалување на е-отпадот: Купувајте помалку. Не го заменувајте вашиот стар уред, кој сè уште ја врши својата функција само затоа што излегол нов модел. Ако веќе се решите да купите, купете производ означен како еколошки. Донирајте. Старите уреди кои веќе не ги користите, може да ги донирате. Постојат многу луѓе кои со задоволство ќе ги прифатат и ќе продолжат да ги користат. Доколку имате опрема за донирање може да ја огласите на нашата страница, во делот Ре-употреби Вратете ги на производителот или рециклирајте. Многу производители нудат опција да го вратите вашиот стар уред, со цел тие понатаму соодветно да го рециклираат. Исто така постојат компании во Македонија кои вршат преземање на е-отпад и потоа ги рециклираат, но за тоа да се случи потребно е да имате поголемо количество. Доколку имате е-отпад од кој сакате да се ослободите, пишете ни за повеќе информации. За да видите дел од компаниите кои работат во полето на собирање и третирање на е-отпад на територијата на Македонија, може да ја посетите нашата мапа на засегнати страни од оваа област.Доколку знаете други компании кои се занимаваат со откуп, складирање и третирање на е-отпад или пак наидете на нелегално фрлање на е-отпад, би ве замолиле да го означите тоа на нашата мапа.

Проблем 1: Лош дизајн и агресивен маркетинг од компаниите кои произведуваат електронски и електрични уреди. Модерните уреди многу брзо стануваат застарени и отфрлени. Иновациите, како минијатуризација, резултираат со се помали и пофункционални уреди, кои се потешко се надградуваат или расклопуваат за рециклирање. Како надополнување на технолошките напредувања, агресивните маркетинг кампањи за електронските и електрични уреди не тераат да размислуваме за нашата сè уште функционална опрема како стара по само една или две години користење, што придонесува за неприроден циклус на замена на уредите. „Сите уреди се дизајнирани за да ги фрлите кога ќе завршите со нив. Но каде да ги фрлите? Секако, тоа место не постои навистина! (Мекдонах и Браунгарт 2002)“ Проблем 2: Електронските и електрични уреди содржат многу токсични супстанци, што го прави е-отпадот токсичен. Повеќе од 1000 материјали се користат за да се направат нашите електронски гаџети и нивните компоненти – проводниците за чиповите, матичните плочи, дисковите итн. Многу од нив се токсични, меѓу кои ПВЦ, тешки метали (како  олово, жива, арсен и кадмиум), хексавалентен хром, пластика и гасови кои се штетни за човековото здравје и животната средина доколку не се раководат соодветно. Депониите се најчестото место каде што завршува е-отпадот, а дури и најсовремените депонии не успеваат да спречат истекување на тешките метали и други токсични супстанци во почвата и водите. Проблем 3: Електронските и електрични уреди содржат многу скапоцени и ретки материјали. Покрај штетните, токсични супстанци, електронските и електрични…

Несоодветно фрлените електронски уреди и делови, накратко именувани е-отпад (електронски и електричен отпад), претставуваат опасност за животната средина и здравјето на луѓето бидејќи содржат токсични елементи кои се шират преку почвата, подземните и површинските води, како и низ воздухот преку чадот од депониите. Ваквите ризици се особено акутни во областите со нецелосно законодавството и каде што има недоволна заштита на животната средина. Балканскиот регион е една таква област, со супстандардни практики за управување со е-отпадот, пропратени со недоволен и неефективен надзор и имплементација на постојните прописи. Потребата за справување со ваквата состојба во Македонија е нагласена и со Стратегијата за управување со отпад на РМ (2008-2020) на Владата на РМ. Придружувањето на ЕУ подразбира спроведување на стандардите за безбедност и заштита на животната средина, врз основа на директивите за отпадна електрична и електронска опрема (WEEE Directive 2002/96/EC) и за забрана на опасни супстанци (RoHS Directive 2002/95/EC). Проектот Балканска мрежа за застапување при управување со е-отпад иницира решавање на овие проблеми во соодветните земји преку градење на капацитетите на граѓанските организации од регионот, за тие да можат да поттикнат промени и да работат заедно со сите релевантни чинители –  законодавната и извршната власт на централно и локално ниво, невладиниот и деловниот сектор обезбедувајќи знаења и ресурси, примена на новите технологии и вмрежување. *Фотографијата во текстот е дело на Самуел Ман, искористена под Криејтив комонс лиценца Наведи извор 2.0

Денес, огромен број на домаќинства и фирми постојано создаваат огромни количества на е-отпад (отфрлени електронски уреди), што претставува закана за животната средина и здравјето, бидејќи овие уреди се составени од токсични супстанци. Според StEP (Решавање на проблемот со е-отпад): е-Отпад е термин кој се користи за да се опфатат скоро сите електронски и електрични уреди, кои веќе се отпад или може да станат наскоро. Иако е-отпад е општ термин, често се смета дека ги опфаќа телевизорите, компјутерите, мобилните телефони, белата техника (фрижидери, машини за перење и сушење итн.), играчките, тостерите, чајниците – скоро секој уред од домаќинствата и фирмите со електронско коло или електрична компонента, на струја или батерија. Брзите иновации на производи и нивни замени, особено во ИКТ и канцелариската опрема, комбинирана со ниските цени на многу електронски и електрични уреди, го зголемуваат проблемот со е-отпад. Раководењето со е-отпад може да се сведе на повторно употребување или рециклирање на старата опрема. Тони Робертс ја истакнува големината на проблемот на својот блог, Laptop Burns. Тој пишува: […] Ние создаваме токсична временска бомба од околу 20 милијарди уреди, кои се е-отпад, што итно бара наше внимание. ОН процени дека во 2009 постоеја 4.6 милијарди мобилни телефони во целиот свет (http://bit.ly/qtwGU). Според индикаторите за развој на Светската банка во 2005, постоеја 2.6 милијарди радио-апарати кои се употребувале  (http://bit.ly/1KW5U6) и 2 милијарди телевизори (http://bit.ly/1KW5U6). Истражувањето на Гартнер покажува дека сега има повеќе од 1 милијарда компјутери…

BEWMAN (Балканска мрежа за застапување при управување со е-отпад) е партнерска акција поддржана од Службата за граѓанско општество на Генералниот директорат за проширување на ЕУ преку програмата за грантови IPA 128287. Проектот со своите активности планира да ги постигне следниве резултати: да ги зголеми соработката и размената на добрите практики за раководење со електронскиот отпад помеѓу сите релевантните страни, да ја подобри јавната свест за правилното раководење со електронскиот отпад, да се зголемат капацитетите на граѓанските организации за лобирање и застапување на правилно раководење со електронскиот отпад, темите поврзани со електронскиот отпад да се почесто застапени во медиумите и бројот на уреди кои се сé уште функционални, а завршиле во отпад да се намали. Контекст Сè поголемите количества на е-отпад (фрлени електронски уреди), доколку не се отстрануваат правилно претставуваат опасност за животната средина и здравјето бидејќи токсичните супстанци што тие ги содржат доаѓаат во контакт со почвата и се шират преку почвата, подземните и површинските води, како и низ воздухот преку чадот од депониите. Овие ризици особено доаѓаат до израз во областите каде што институциите на системот се кревки, каде што законодавството е нецелосно или застарено, и каде што има слаба заштита на животната средина, што резултира со неадекватно управување со е-отпадот. Балканскиот регион е една таква област, со супстандардни практики за управување со е-отпадот, пропратени со недоволен и неефективен надзор и имплементација на постојните прописи. Оваа ситуација останува непроменета и покрај аспирациите…

Проекти од оваа програма: Балканска мрежа за застапување при управување со е-отпад Зајакнување на граѓанското учество во законодавниот процес