Обвинителството продолжува да не ги гони случаите со говор на омраза и, следствено, во Северна Македонија, говорот на омраза и понатаму останува неказнет и покрај фактот дека станува збор за кривично дело. Говорот на омраза опадна во традиционалните медиуми, но продолжува да расте во онлајн медиумите. Ова, меѓу другото, го рекоа учесниците на вебинарот „Како да се бориме против говорот на омраза?“, организиран од проектот „Метаморфозис“ – Критичко размислување за граѓани со медиумски вештини – КриТинк и модериран од главниот уредник на Порталб.мк, Елида Зилбеари, пишува Порталб.мк.
Универзитетскиот професор, Сефер Тахири, новинарката Зeријета Јајага и медиумскиот истражувач на НВО Цивил, Петрит Сарачини, на вчерашниот онлајн вебинар дискутираа за нереагирањето на институциите кон говорот на омраза, неговото ширење преку социјалните мрежи, но и за медиумите, одговорноста на новинарите и реакцијата на јавноста по ова прашање.
„Во последните 2-3 години имаме намалување на говорот на омраза, тој постои, но не до тој степен што беше за време на претходниот режим. Говорот на омраза е присутен на порталите, интернет, социјалните мрежи, телевизија, радио, печатени медиуми, политички говори, митинзи, протести и сл. Улогата на медиумите во ширењето говор на омраза, е многу голема. Затоа, новинарите, уредниците и главните уредници како креатори на уредувачката политика имаат голема одговорност, пред сè пред јавноста, бидејќи говорот на омраза има негативно и многу штетно влијание доколку се шири преку медиумите. Тие не треба да шират говор на омраза. Треба да бидат претпазливи кога пишуваат за социјално чувствителни теми. Кога известуваат, треба да идентификуваат говорот на омраза кај другите, во овој случај тие треба да стават до знаење кој користи говор на омраза. Пораките, ако директно содржат говор на омраза, не треба да се објавуваат. Говорот на омраза не значи слобода на изразување, всушност слобода на изразување значи општествено-јавна одговорност“, рече меѓу другото професорот Тахири.
Новинарката Јајага го издвои говорот на омраза во однос на полот, но истакна дека недостига систематско дејствување на релевантните институции.
„Изолацијата како резултат на пандемијата се чини дека се претвори во искра што ја запали употребата на говорот на омраза во многу димензии, политички, етнички и особено во родова. Ќе се фокусирам на родовиот аспект, бидејќи се чини дека говорот на омраза во оваа димензија е повеќе фингиран и невидлив, но во реалноста тој останува најнападната димензија, бидејќи малку се зборува или има храброст од одредени луѓе да го осудат овој говор на омраза пред институциите или пред јавноста бидејќи имаме работа со двоен напад или удар од оние што го осудуваат и другата страна што ја поттикнува оваа реалност или говорот на омраза. Како новинари, и покрај тенденцијата, недостасува постојан систематски онлајн мониторинг, од институционална гледна точка. По што релевантните институции би постапиле во случаи кога се користи говор на омраза. Всушност, институциите треба да дејствуваат секогаш кога тоа може да се појави како феномен во општеството. Тие што се дел од институцијата за правда, не им е јасно што значи емоционална штета. Во оваа ситуација, ваквата штета останува занемарлива“, рече Јајага, додавајќи дека треба да се инвестира во едукација на граѓаните за говорот на омраза.
Во врска со неказнивоста на говорот на омраза во РСМ, активистот Сарачини истакна дека Обвинителството е местото каде се гушат случаите поврзани со говорот на омраза и дека тие немаат доволно капацитети.
„Постои неказнивост и тука имаме разновидност на вина и одговорности. Имаме оддел во рамките на МВР во кој се процесираат потенцијални случаи на говор на омраза, но има ограничен капацитет, иако се на располагање најсофистицираните алатки. Оттаму, случаите се испраќаат до Обвинителот и процесот се задушува. Обвинителството е резервирано да навлезе во вакви случаи поради дилемите што влијаат на слободата на изразување. Она што се случува е недостиг на ресурси, средства за истрага, кои веројатно се наоѓаат во Министерството за внатрешни работи, но Обвинителството заостанува“, нагласи Сарачини.
Тој исто така додаде дека редакциите треба да ги модерираат коментарите, односно да ги бришат оние што содржат говор на омраза, бидејќи според Европскиот суд, виновен е оној што користи говор на омраза, но и оној што му дозволува да го стори тоа.
Инаку, според Кривичниот законик, кривичното дело ширење расистички информации и ксенофобија на интернет, се казнува со затвор од 1 до 5 години. Порталб.мк со години пишува за проблемот со говорот на омраза и сите последици што истиот ги носи во мултиетничкото општество на Северна Македонија. Многу е важно да се преземат мерки за да се минимизира оваа појава и овие кривични дела да не бидат толку изразени во земјава.
Сподели: