Më 9 dhjetor 2021, me iniciativën e rrjetit ICEDA, institucionet dhe organizatat e shoqërisë civile nga vendet e synuara të Ballkanit Perëndimor u takuan në ambientet e “Open Data Kosovo” në Prishtinë për të diskutuar për mbrojtjen e të dhënave personale dhe privatësinë. Qëllimi i këtij takimi rajonal ishte shkëmbimi i njohurive, ideve dhe i praktikave të mira në rregullimin e së drejtës për mbrojtjen e të dhënave personale, transpozimin e GDPR në legjislacion dhe zbatimin në praktikë të Ligjit për Mbrojtjen e të Dhënave Personale.

Takimi u mbajt në rreth të mbyllur ku morën pjesë të gjithë partnerët e ICEDA-s dhe përfaqësuesit e agjencive të zbatimit të ligjit që e rregullojnë të drejtën për mbrojtjen e të dhënave personale dhe privatësinë, përkatësisht Blerim Bajrami – Këshilltar për bashkëpunim ndërkombëtar në Agjencinë për Mbrojtjen e të Dhënave Personale (Maqedonia e Veriut). Gjorgji Rajçinoski – bashkëpunëtor i ri – mbikëqyrës në Agjencinë për Mbrojtjen e të Dhënave Personale (Maqedonia e Veriut), Aleksa Ivanoviq – ekspert për mbrojtjen e të dhënave personale dhe ish-anëtar i Këshillit të Agjencisë për Mbrojtjen e të Dhënave Personale dhe Informim (Mali i Zi), Valon Kryeziu – u.d. Drejtori i Përgjithshëm i Agjencisë për Informim dhe Privatësi (Kosovë), Arbian Arifi – Zyrtar Ligjor në Agjencinë për Informim dhe Privatësi (Kosovë) dhe Besa Velaj – Shefe e Kabinetit në Zyrën e Komisionerit për Informim dhe Mbrojtjen e të Dhënave (Shqipëri).

Takimin e hapën “Open Data Kosovo” dhe “Metamorfozis”, të cilët i përshëndetën të ftuarit dhe e shpjeguan qëllimin e takimit. Bardhyl Jashari e theksoi rëndësinë e mundësive për bashkëpunim rajonal, shkëmbimin e njohurive dhe rrjetëzimin ndërmjet institucioneve dhe OSHC-ve si ky. “Në takime si këto ne duhet të shohim se çfarë mund të bëjmë së bashku, si institucionet ashtu edhe OSHC-të, për të mbajtur të paprekur privatësinë dhe dinjitetin tonë njerëzor. Privatësia dhe mbrojtja e të dhënave janë bërë jashtëzakonisht të rëndësishme veçanërisht në epokën digjitale dhe me inteligjencën artificiale që dominon në gjithë diskursin kur bëhet fjalë për transformimin digjital. Institucionet kanë një rol shumë të rëndësishëm në formësimin e politikave në mënyrë që ato të mund t’i ruajnë të dhënat tona personale dhe private”.

Rasti studimor në Kosovë u shpjegua nga ushtruesi i detyrës Drejtor i Përgjithshëm i Agjencisë për Informim dhe Privatësi, Valon Kryeziu. Si vend, ai vuri në dukje se ata kanë bërë punë të konsiderueshme për të përafruar legjislacionin e tyre me GDPR, por kanë vënë re një sërë çështjesh që duhen adresuar. Sfidat e tyre kryesore në fillim ishin transpozimi i GDPR në legjislacionin vendas dhe më pas zbatimi i tij në praktikë. Ai theksoi se Agjencia është duke punuar në akte ligjore duke marrë parasysh problemet lokale, por mungesa e një komisioneri zyrtar për të udhëhequr punën e Agjencisë në masë të madhe e pengon të gjithë stafin dhe aktivitetet e Agjencisë. Kur komuna e Prishtinës krijoi një paketë ndihme për njerëzit e prekur nga kriza e KOVID-it, sistemi i aplikimit online që ata e zhvilluan ishte krijuar për të mbledhur shumë të dhëna personale të panevojshme. Këtu Agjencia u përfshi dhe e ndihmoi komunën ta përmirësojë platformën e saj dhe t’i mbledhë vetëm të dhënat personale më të nevojshme. Komuna arriti të ndërtojë një sistem ku secili që aplikon merr një kod të veçantë me të cilin aplikantët më vonë do të mund të jenë në listën e personave të shpërblyer, duke e kërkuar kodin e tyre në listën e publikuar nga komuna.

Digjtalizimi më i shpejtë dhe përdorimi më i madh i teknologjisë natyrisht krijon probleme më të mëdha për sa i përket mbrojtjes së të dhënave dhe shanse më të mëdha për keqpërdorim të të dhënave personale. I tillë ishte rasti në sektorin mjekësor dhe departamentet e policisë në të gjitha vendet e synuara në Ballkanin Perëndimor, siç ranë dakord pjesëmarrësit. Ajo që nuk funksionoi mirë ishte komunikimi mes institucioneve të të dhënave personale të personave të infektuar dhe që duhej të karantinoheshin. Institucionet duhej të dinin se si të mos shpërndanin së tepërmi të dhënat personale të njerëzve, dhe këtu u përfshinë agjencitë aktuale me këshilla se si t’i shpalosin të dhënat, por jo t’i keqpërdornin ato. Në disa raste të shkeljeve të tilla të të dhënave, vendndodhja e shtëpive të njerëzve dhe numrat e telefonit janë ndarë gjithashtu, dhe kjo mund të jetë e rrezikshme pasi ekziston rreziku që ata të sulmohen verbalisht apo edhe fizikisht, por natyrisht të përjashtuar nga shoqëria. Në raste të tilla, agjencitë kanë inspektuar rastet dhe për shkak se nuk kanë mundur ta gjejnë burimin e informacionit apo kontrolluesin e këtyre të dhënave, kanë bërë kallëzim në Prokurorinë Publike për keqpërdorim për përpunim të paligjshëm të të dhënave.

 

Siç njoftuan përfaqësuesit e Agjencisë për Mbrojtjen e të Dhënave Personale nga Maqedonia e Veriut, Agjencia aktualisht është duke punuar në mbikëqyrjen dhe trajnimin e kontrollorëve, përpunuesve dhe zyrtarëve për mbrojtjen e të dhënave. Për sa i përket mbikëqyrjes, kohët e fundit njerëzit kanë përdorur platforma digjitale për pagesën e faturave ose për blerje online, prandaj vendosën t’i monitorojnë ueb-faqet e kontrollorëve që të mund ta kontrollojnë funksionalitetin dhe sigurinë e tyre. Vetëm në vitin 2021 kanë kryer 190 kontrolle të rregullta dhe 83 kontrolle të jashtëzakonshme. Pikërisht këtu kolegët e tyre ranë dakord për çështjet rajonale që ishin mungesa e dukshme e burimeve njerëzore në Agjencitë në krahasim me ato të vendeve të BE-së, gjë që natyrisht ndikon edhe në shërbimet e tjera që ato i ofrojnë.

Aleksa Ivanoviq, ish-anëtar i Këshillit të Agjencisë për Mbrojtjen e të Dhënave Personale dhe SPI-së, ekspert për mbrojtjen e të dhënave personale, e përshëndeti iniciativën qytetare për këtë takim. Ai pranoi se KOVID kishte bërë një rrëmujë të madhe, por edhe në atë rrëmujë tha se të drejtat e njeriut duhet të respektohen. Ka pasur një numër rastesh serioze të shkeljes së të dhënave në Mal të Zi që kanë përfunduar në gjykatat më të larta. Ai theksoi se GDPR nuk është pjesë e Ligjit në Malin e Zi, dhe në kohën kur ai e promovoi GDPR nuk pati mirëkuptim nga asnjë prej punonjësve në institucion. Ai i këshilloi agjencitë që dhënien e këshillave të mos e quajnë mendim dhe të mos e bëjnë këtë në 30 faqe. Agjencitë u pajtuan me komentin e fundit duke thënë se ata gjithmonë duan të shkruajnë mendime të gjata sepse mendojnë se ka shumë për të thënë, por në të njëjtën kohë përpiqen t’i bëjnë ato të kuptueshme për njerëzit.

Besa Velaj – Shefi i Kabinetit: Zyra e Komisionerit për SPI dhe Mbrojtjen e të Dhënave në Shqipëri theksoi se nëpërmjet një projekti të përbashkët sapo kanë dorëzuar një projektligj të ri të harmonizuar plotësisht me GDPR. Ata u ndalën edhe në ngritjen e kapaciteteve dhe ndërgjegjësimin në sektorë të ndryshëm (komunikim, banka, shkolla etj.) pasi, siç tha ajo, është e rëndësishme që të gjithë, veçanërisht brezi i ri të ndërgjegjësohen për kulturën e privatësisë. Ajo e përgëzoi iniciativën e ICEDA-s që vjen nga sektori i shoqërisë civile, sepse në Shqipëri fokusi i sektorit të shoqërisë civile është në tema të ndryshme, andaj falënderoi ekipin për vënien në pah të kësaj teme të rëndësishme. Përveç shkeljeve të të dhënave, ajo tha se nuk kanë pasur asnjë rast të raportuar nga qytetarët, gjë që tregon se qytetarët nuk janë të njohur me këtë çështje.

Ana Toskiq nga Partnerët Serbi theksoi se Serbia në vitin 2018 fitoi një ligj të ri të harmonizuar me GDPR dhe se kishin pasu vetëm 9 muaj kohë për t’u përgatitur. Ligji i tyre ishte një përkthim i plotë i GDPR dhe i Direktivës së Policisë. Ajo theksoi se institucioneve publike u mungojnë burimet, e kanë këtë ligj shumë kompleks, dhe megjithatë nuk i harmonizojnë ligjet sektoriale. Ajo tregoi se ka pasur raste të shkeljeve të të dhënave që kanë qenë aksidente, por edhe të tilla që janë zbuluar qëllimisht.

Diskutimi kaloi në kuptimin e GDPR nga vetë institucionet, duke thënë se nëse ato nuk e kuptojnë atë, si mund të presim që njerëzit ta kuptojnë. Mbrojtja e të dhënave është një e drejtë e njeriut dhe ne duhet t’u drejtohemi shërbimeve publike dhe t’u drejtohemi atyre si qytetarë të dhënat e të cilëve përpunohen. Konkluzionet përfundimtare ishin se duhet të ketë bashkëpunim më të madh mes vetë institucioneve për këtë çështje dhe organizatave të shoqërisë civile, në mënyrë që të ndërtohen kapacitetet dhe të ndërgjegjësohet popullata, ku sektori i shoqërisë civile mund të ofrojë një ndihmë të madhe.

 

Albumi nga kjo ngjarje mund të shikohet këtu

——————————————————————————————————————————————

Projekti “Rritja e Pjesëmarrjes së Qytetarëve në Agjendën Digjitale – ICEDA”, i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian dhe i zbatuar nga Fondacioni Metamorfozis (Maqedonia e Veriut), Akademia për e-Qeverisje (Estoni), Lëvizja Mjaft! (Shqipëri), CRTA – Qendra për Hulumtim, Transparencë dhe Llogaridhënie (Serbi), OJQ-ja 35 mm (Mali i Zi) dhe Të dhënat e hapura Kosovë – Open Data Kosovo (Kosovë).

Ndaje: