Краток преглед на регулативата на ЕУ во однос на онлајн дезинформации

Дезинформацијата предизвикува бројни штетни општествени последици, како на пример: нарушување на безбедноста; подривање на изборниот систем и процес; поттикнување недоверба во институциите; но, од правен аспект таа претставува директно нарушување на слободата на мислење и изразување – основно право втемелено во Повелбата за темелните права на Европската унија (Charter of Fundamental Rights of the European Union).

Препознавајќи дека борбата против дезинформирањето треба да е сеопфатна и на повеќе нивоа, Европската Комисија на крајот на 2017 година воспостави Експертска група која ќе го истражи овој феномен и ќе ја советува на темата. Групата составена од 39 експерти – претставници на медиуми, онлајн платформи, граѓанско општество и научни институции, помогна во воспоставување на клучните критериуми на кои ќе се базира идниот Кодекс на однесување (Code of Practice on Desinformation). Истовремено, Комисијата започна сеопфатен процес на јавна консултација преку онлајн прашалници, структуриран дијалог со засегнатите страни, како и анкета на Евробарометар – со којa беа анкетирани 26.500,00 индивидуи од 28 земји – членки. Од работата на Експертската група произлезе Извештај (Report of the independent High level Group on fake news and online disinformation) според кој, дезинформацијата како феномен ја надминува рамката на “лажни вести”, и е дефинирана како “секоја форма на лажна, неточна, или, на информација која доведува во заблуда, креирана, прикажана или промовирана за намерно да предизвика јавна штета, или заради добивка”.

Како резултат на целокупниот процес, во 2018 година е потпишан Кодекс на однесување во борбата против дезинформации (Code of Practice on Disinformation). Имено, претставници на онлајн платформи, најпопуларни социјални медиуми и рекламни агенции, своеволно го потпишаа Кодексот и за прв пат се подложија на сет од саморегулирачки стандарди во борба против дезинформирањето. Кодексот е насочен кон постигнување на целите утврдени во Комуникација на Комисијата од 26.04.2018 (The Communication “Tackling online disinformation: a European approach”). Тие цели имаат широк опфат – од транспарентност во политичкото рекламирање, до затворање на лажни профили/сметки и нивно демонетизирање во случај на дезинформации. Потписниците на Кодексот детално ги прикажаа своите планови во кои области ќе преземат мерки. Во тие мерки спаѓаат веќе споменатите за транспарентност при политичко рекламирање, но и едукација на пошироката јавност да алармира кога ќе наиде на дезинформации, да следи различни извори на информации, како и заложба на потписниците за промовирање на истражувачката активност во однос на информирањето.

Понатаму, од Кодексот произлегоа обврски за базични, месечни и годишни извештаи од секој потписник. А поконкретно, во првата половина на 2019 година, Европската Комисија таргетирано го следеше спроведувањето на обврските на неколку потписници (Facebooк, Google, Twitter), особено со оглед на изборите за Европскиот Парламент таа година.

За време на пробниот период од 12 месеци, Комисијата ја оценуваше ефективноста на Кодексот. Во септември 2020 е објавена оценката за ефективноста од имплементирањето на Кодексот и е утврдено дека е корисен инструмент, но и дека има некои недостатоци кои треба да се корегираат. Ова особено се однесува на соодветно мониторирање, појасни процедури, како и посеопфатни и попрецизни заложби и обврски од страна на потписниците.

Неизбежниот импакт кој го има пандемијата со Ковид 19 врз информирањето, односно дезинформирањето, ги поттикна институциите на ЕУ да објават Заедничка комуникација (Joint communication to the European Parliament, the European Council, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Tackling COVID-19 disinformation – Getting the facts right). Во неа се изложени мерките за понатамошна борба против дезинформирањето, преку подобрување на соработката и координацијата на земјите – членки, подобрување на постоечките механизми, соработка со граѓанскиот сектор, формирање посебен оддел во рамките на Системот за брзо алармирање, и други мерки.

Преку Европскиот акциски план за демократија (European Democracy Action Plan) и Правилникот за дигитални услуги (Digital Services Act), Европската Комисија има за цел да го подобри Кодексот, формирајќи поцврста рамка на обврски и поголема отчетност за сите потписници.

Во меѓувреме, Комисијата се залага дека пролетта 2021 ќе објави прирачник со цел за подобрување на постоечкиот Кодекс на однесување.

Оваа статија е поддржана од страна на Фондацијата Метаморфозис и Techsoup. Гледиштата изразени во оваа публикација се на авторот и не ги одразуваат секогаш гледиштата на Фондацијата Метаморфозис и Techsoup и C3I.

Текстот е преземен од: Cyber Security, Corporate Security and Crisis Management Initiative

Сподели:

28857
meta tim sliki-02.jpg

Биљана

Петропулос

Авторот е дипломиран правник со искуство во невладиниот сектор и член на C3I

Останати блог текстови

Секој министер се пофали и се сликаше за проектот „Една точка за услуги“, но тој никогаш не успеа - Мета.мк Новинска агенција

28.04.2023

Колаж од посетите на владините функционери во канцелариите „Една точка за услуги” / Фото: Државни институции Канцелариите „Една точка за услуги“ кои беа отворени во Скопје, Куманово, Охрид, Битола и во Тетово со цел граѓаните да му кажат „збогум“ на чекањето на шалтерите, ќе бидат затворени и на нивно место ќе бидат отворени 333 шалтери […]

Заштита на вашиот дигитален идентитет: Важноста на „сајбер хигиената“

25.04.2023

Во денешното дигитално доба, поважно е од кога било да преземете чекори за да се заштитите од сајбер заканите. Од вируси и малициозен софтвер па сѐ до измами со фишинг и кражба на идентитет, има многу ризици кои можат да ги компромитираат вашите лични информации и да направат хаос на вашите уреди. Затоа практикувањето добра […]

Комуникација со граѓаните за дигиталната трансформација– важен придонес за премостување на јазот

24.04.2023

Дигиталната трансформација ги менува нашите животи на начини што не можевме да ги замислиме дури ни пред неколку децении. Таа донесе нови можности и предизвици и го трансформира начинот на кој живееме, работиме и комуницираме меѓусебно. Сепак, комуникацијата со граѓаните за дигиталната трансформација може да биде предизвик, особено на Западен Балкан, каде што сè уште […]

Институциите како причина за нарушувања на приватноста во медиумите

19.04.2023

Дури и ако надлежните државни органи откријат приватни податоци на сторител или жртвата, медиумите не смеат да ги пренесуваат тие информации. Грешка од страна на државните органи не значи „дозвола“ за прекршување на етичките начела на професијата. Ова го вели Етичкиот кодекс на српските новинари, но медиумската практика често е сосема поинаква. Зошто е тоа […]

„АДА“, дигиталниот асистент базиран на вештачка интелигенција кој ќе им дава информации на граѓаните за државната помош - Мета.мк Новинска агенција

10.04.2023

Дигиталниот асистент „АДА“; Фото: Влада на РСМ Инвеститорите и граѓаните ќе можат да добиваат информации за програмите за државна помош на Владата на РСМ преку првиот дигитален асистент „АДА“ кој е базиран на вештачка интелигенција. Вака информираат од Кабинетот на вицепремиерот за економски прашања Фатмир Битиќи и Фондот за иновации и технолошки развој (ФИТР), по […]

Употребата на вештачката интелигенција во државните институции е корисна, но опасна е ако се злоупотреби - Мета.мк Новинска агенција

09.04.2023

Фото: Pixabay.com Користењето на вештачката интелигенција во јавниот сектор би помогнало да се зголеми квалитетот на услугите, да се заштеди времето и парите на граѓаните, но и да се спречи корупцијата. Меѓутоа, ако вештачката интелигенција се користи нетранспарентно, последиците ги надминуваат придобивките. Ова го велат експертите за влијанието на вештачката интелигенција доколку се користи од […]